Бид бүхний хэрэглэж заншсан ширээний компьютерууд(PC)маань баяртай гэж хэлэх цаг нь болжээ дээ. Сүүлийн 15 жилийн туршид онцгой том өөрчилт гараагүй байсан ширээний компьютерууд маань техник технологийн хөгжлийн үр дүнд ихээхэн өөрчилт орох болж байна.
http://www.pcworld.com/article/166638/future_desktops_arrive_today.html эндээс ороод үзнэ үү
Monday, June 15, 2009
Thursday, June 4, 2009
Хамгийн үнэтэй компьютер
Японы засгийн газар дэлхийн хамгийн үнэтэй компьютерийг зохион бүтээхэд нь санхүүжүүлжээ."Дэлхийн дуураймал" нэртэй уг компьютерийн төхөөрөмж нь 400 сая ам. долларын өртөгөөр боссон гэнэ. Дэлхийн 500 супер компьютерийг тэргүүлдэг "Дэлхийн дуураймал"-ын эрхийг Японы үндэсний сансрын хөгжлийн агентлаг эзэмшдэг юм байна.
Энэ компьютер нь 640 процессортой, процессор бүр нь чиглүүлэгч найман процессортой энэ супер компьютерийн санах ой нь 10 терабайт гэнэ. Технологийн энэхүү дэвшилтэт төхөөрөмжийг цаг уур, далай судлал гэх мэт олон улсын хэмжээний төслүүдэд өргөнөөр ашигладаг гэнэ.
Энэ компьютер нь 640 процессортой, процессор бүр нь чиглүүлэгч найман процессортой энэ супер компьютерийн санах ой нь 10 терабайт гэнэ. Технологийн энэхүү дэвшилтэт төхөөрөмжийг цаг уур, далай судлал гэх мэт олон улсын хэмжээний төслүүдэд өргөнөөр ашигладаг гэнэ.
Friday, May 15, 2009
Common English 200 sentences
Хэн нэгэнд хэрэг болж юун магад.
1. I see - Би ойлголоо
2. I quit! - Би болилоо
3. Let go! - Явуулаач
4. Me too - Би ч гэсэн
5. I will do my best ! - Би хамгийн сайнаараа ажиллах болно!
6. No way! - Яг ш дээ.
7. Come on - Алив.
8. Hold on - Байж байгаарай
9. I agree - Би зөвшөөрчихнө, би ч гэсэн
10. Not bad - муугүй шүү
11. Not yet - Одоохондоо арай болоогүй байна
12. See you - Баяртай
13. Shup up! - Амаа тат, дуугүй бай
14. So long - Мөд уулзая, түр баяртай
15. Why not? - Яагаад үгүй гэж
16. Allow me - Алив би хийе
17. Be quiet! - Чимээгүй!
20. Have fun! - Сайхан хөгжилдөөрэй
18. Cheer up! - Амжилт
19. Good job! - Сайхан ажил, Сайн ажиллаа.
21. How much? - Хэдий үнэтэй
22. I’m full - Би цадчихлаа
23. I’m home - Би гэртээ
24. I’m lost - Би төөрчихлөө
25. My treat - Би даая.
26. So do i - Би ч гэсэн
27. This way - Энэ зүг
28. After you - Таны дараа
29. Bless you! - Бурхан өршөөг
30. Follow me! - Намайг дагаад
31. Forget it! - Мартаж үз
32. Good luck! - Амжилт хүсье
33. I decline! - Зөвшөөрөхгүй байна
34. I promise - Амлаж байна.
35. Of course! - Тэгэлгүй яахав
36. Slow down! - Аяархан
37. Take care! - Болгоомжтой яваарай
38. They hurt - Тэд өвдчихсөн
39. Try again - Дахиад давт
40. Watch out! - Болгоомжтой
41. What’s up - Юу байнаа
42. Be careful! - Болгоомжтой
43. Bottoms up! - Босоод марш,ууж байгаа зүйлийнхээ ёроолыг харах
44. Don’t move!
45. Guess what? - Яасан гээч
46. I doubt it - Би эргэлзэж байна.
47. I think so - Миний бодлоор, би тэгэж бодож байна
48. I’m single - Би ганц бие.
49. Keep it up! - гүйцэх
50. Let me see - Надад харуулаач
51. Never mind - Болилоо
52. No problem! - Асуудалгүй.
53. That’s all! - Ингээд л болоо.
54. Time is up - Цаг дуусаа
55. What’s new? - Сонин сайхан?
56. Count me on - Надад итгэж болно
57. Don’t worry - Санаа зоволтгүй
58. Feel better? - Арай дээрдэв үү?
59. I love you - Би чамд хайртай.
60. I’m his fan - Би түүний фен нь
61. Is it yours? - Энэ чинийх үү?
62. That’s neat - Гоё юмаа
63. Are you sure? - Та итгэлтэй байна уу?
64. Do i have to - Би заавал уу?
65. He is my age - Тэр надтай чацуу
66. Here you are - Чи энд байсан юм уу?
67. No one knows - Хэн ч мэдэхгүй
68. Take it easy - Тайвшир даа
69. What a pity! - Ямайр гайхалтай юм.
70. Аny thing else? - Өөр ямар нэг зүйл байна уу?
71. To be careful! -
72. Do me a favor? - Надад туслаач
73. Help yourself - Өөртөө тусал
74. I’m on a diet - Би хоолны дэглэм барьж байгаа
75. Keep in touch - Холбоотой байгаарай
76. Time is money - Цаг бол алт
77. Who’s calling? - Хэн залгаж байна.
78. You did right - Чи зөв хийсэн байна
79. You set me up! - Чи намайг хулхидсан байна
80. Саn i help you? - Танд тусламж хэрэгтэй юу?
81. Enjoy yourself!
82. Excuse me, Sir - Өршөөгрөй ноёнтоон
83. Give me a hand! - Надад туслаач!
84. How’s it going? - Хэр явж байна даа?
85. I have no idea - Надад ямар ч мэдэх юм алга
86. I just made it! - Би дөнгөж сая ажуулчихлаа!
87. I’ll see to it! - Би харж л байя
88. I’m in a hurry! - Би яарч байна!
89. It’s her field - Энэ тэрний өөрийнх нь салбар
90. It’s up to you - Чамаас л бүх юм шалтгаална
91. Just wonderful! - Гайхамшигтай!
92. What about you? - Би яах юм болж байна?
93. You owe me one - Чи надад нэг өртэй
94. Your’re welcome - Тавтай морил
95. Any day will do - Хэзээ ч хйисэн яахав
96. Are you kidding? - Чи тоглоогүй биз?
97. Congratulations! - Баяр хүргье!
101. It sounds great! - Дажгүй сонсогдож байна.
102. It’s a fine day - Яахав дажгүй өдөр байна.
103. So far, so good - Дажгүй шүү.
104. What time is it? - Цаг хэд болж байна.
105. You can make it! - Би хийж чаднаа.
106. Control yourself! - Өөрийгөө удирд
107. He came be train - Тэр галт тэргээр ирсэн.
108. He is ill in bed - Тэр өвдөөд орондоо байгаа.
109. He lacks courage - Тэр зориггүй
110. How’s everything? - Бүх юм хэр байна даа?
111. I have no choice - Надад ямар ч сонголт алга.
112. I like ice cream - Би мөхөөлөдөст дуртэй
113. I love this game - Би энэ тоглоомонд дуртай.
114. I’ll try my best - Би байдгаараа хичээнээ 1
15. I’m on your side - Би чиний талд байгаа шүү
116. Lont time no see! - Удаан уулзалдсангүй
117. No pain, no gain -
118. Well, it depends - Ер нь харж л байж больёо доо
119. We’re all for it - Бид бүгдээрээ тэрний төлөө байгаа
120. What a good deal! - Ямар сайхан санал вэ!
121. What should i do? - Би яах ёстой вэ?
122. You asked for it! - Чи энийг л асуугаа биздээ
123. You have my word - Чи миний үгийг сонссон
124. Believe it or not! - Итгэнэ үү байна уу өөрөө мэд
125. Don’t count on me - Надад найдаад хэрэггүй шүү
126. Don’t fall for it! - Битгий тэрэнд унаж тусаад байгаарай
127. Don’t let me down - Намайг битгий мяаруулчихаарай даа
128. Easy come easy go -
129. I beg your pardon - Юу гэнээ дахиад хэлдээ
130. I’ll be back soon - Би удахгүй ирнэ
131. I’ll check it out - Би яасанг нь харамз
132. It’s a long story - Их урт түүх байна
133. It’s sunday today - Өнөөдөр ням гараг
134. Just wait and see! - Хүлээгээд харж бай
135. Make up your mind - Алив нэг санаа боддоо
136. That’s all i need - Миний хэрэгэй бүх юм ингээд болоо
137. The view is great - Их гоё харагдаж байна
138. The wall has ears - Энэ хана чихтэй шүү.
139. There comes a bus - За автобус ирж байна
140. What day is today? - Өнөөдөр ямар өдөр билээ
141. What do you think? - Юу гэж бодож байна даа.
142. Who told you that? - Хэн чамд наадахыг чинь хэлсэн юм?
143. Who’s kicking off?
144. Yes’ i suppose so - За, би зөвшөөрөхөөс дөө.
145. You can’t miss it - Боломжийг бүү алд
146. Any messages for me? - Надад ямар нэг захидал байна уу?
147. Don’t be so modest -
148. DOn’t give me that! - Надад битгий наадахаа өг
149. He is a smart boy - Тэр их ухаантай хүү
150. He is just a child - Тэр чинь жаахан хүүхэд шүү дээ.
98. I can’t help it - Би яаж ч чадахгүй нь
99. I don’t mean it - Би тэгье гэж бодоогүй
100. I’ll fix you up - Би чамд туслана аа
51. I can’t follow you - Би чамайг дагаж чадахгүйнээ
152. I felt sort of ill - Би нэг л өвдөөд байх шиг байна
153. I have a good idea! - Надад сайхан санаа байна.
154. It is growing cool -
155. It seems all right - Яахав дажгүй л харагдаж байна.
156. It’s going too far - Энэ хэтэрхий хол явчихлаа
157. May i use your pen? - Таны үзгийг хэрэглэж болох уу?
158. She had a bad cold - Тэр ханиад хүрчихсэн
159. That’s a good idea - Наадах чинь дажгүй санаа байна.
160. The answer is zero - Хариулт нь бол 0.
161. What does she like? - Тэр юунд дуртай вэ?
162. As soon as possible! - Аль болох хурдан
163. He can hardly speak - Тэр бараг ярьж чадахгүй
164. He always talks big - Тэр дандаа хог тарьж байдаг юм
165. He won an election - Тэр сонгуульд ялсан
166. I’m a football fan - Би хөлбөмбөгийн хорхойтон
167. If only i could fly - Хэрвээ би нисч чаддагсан бол
168. I’ll be right there - Би наана чинь одоохон очлоо
169. I’ll see you at six - 6-д уулзья
170. It is true or false? - Энэ үнэн үү? Худал уу?
171. Just read it for me - Надад уншаад өгөөч
172. Knowledge is power - Мэдлэг бол хүч
173. Move out of my way! - Миний замаас холд
174. Time is running out - Цаг дуусч байна
175. We are good friends - Би сайн найзууд
176. What’s your trouble? - Чамд юу тохиолдов? Яачихаав?
177. You did fairly well! - Чи маш сайн хийсэн байна штээ
178. Clothes make the man - Хувцас бол бурхан
179. Did you miss the bus? - Автобуснаасаа хоцорчихсон юмуу?
180. Don’t lose your head - Битгий толгойгоо алдчихаарай
181. He can’t take a joke - Тэр тоглоом даадаггүйм
182. He owes my uncle $100 - Тэр миний авга ахад 100-н өртэй
183. How are things going? - Xэр байна?
184. How are you recently? - Ойрд чи хэр байна?
185. I know all about it - Би бүгдийг нь мэднэ
186. It really takes time - Энэ үнэхээр цаг авах юмаа
187. It’s against he law - Энэ хууль зөрчиж байна
188. Love me, Love my dog -
189. My mouth is watering - Арааны шүлс гоожиж байна
190. Speak louder, please - Чанга яриач, тэгэх үү?
191. This boy has no job - Тэр хүү ажилгүй
192. This house is my own - Энэ байшин минийх
193. What happened to you? - Чамд юу тохиолдов?
194. You are just in time - Чи яг цагтаа ирлээ
195. You need to workout - Чи жаахан дасгал хийх хэрэгтэй
196. Your hand feels cold - Чиний гар чинь хүйтэн байна
197. Don’t be so childish - Битгий хүүхэд шиг аашлаад бай
198. Don’t trust to chance! - Боломжинд битгий итгэ
199. Fasten your seat belt - Суудлынхаа даруулгыг хийгээрэй
200. He has a large income - Тэр их орлоготой хүн
1. I see - Би ойлголоо
2. I quit! - Би болилоо
3. Let go! - Явуулаач
4. Me too - Би ч гэсэн
5. I will do my best ! - Би хамгийн сайнаараа ажиллах болно!
6. No way! - Яг ш дээ.
7. Come on - Алив.
8. Hold on - Байж байгаарай
9. I agree - Би зөвшөөрчихнө, би ч гэсэн
10. Not bad - муугүй шүү
11. Not yet - Одоохондоо арай болоогүй байна
12. See you - Баяртай
13. Shup up! - Амаа тат, дуугүй бай
14. So long - Мөд уулзая, түр баяртай
15. Why not? - Яагаад үгүй гэж
16. Allow me - Алив би хийе
17. Be quiet! - Чимээгүй!
20. Have fun! - Сайхан хөгжилдөөрэй
18. Cheer up! - Амжилт
19. Good job! - Сайхан ажил, Сайн ажиллаа.
21. How much? - Хэдий үнэтэй
22. I’m full - Би цадчихлаа
23. I’m home - Би гэртээ
24. I’m lost - Би төөрчихлөө
25. My treat - Би даая.
26. So do i - Би ч гэсэн
27. This way - Энэ зүг
28. After you - Таны дараа
29. Bless you! - Бурхан өршөөг
30. Follow me! - Намайг дагаад
31. Forget it! - Мартаж үз
32. Good luck! - Амжилт хүсье
33. I decline! - Зөвшөөрөхгүй байна
34. I promise - Амлаж байна.
35. Of course! - Тэгэлгүй яахав
36. Slow down! - Аяархан
37. Take care! - Болгоомжтой яваарай
38. They hurt - Тэд өвдчихсөн
39. Try again - Дахиад давт
40. Watch out! - Болгоомжтой
41. What’s up - Юу байнаа
42. Be careful! - Болгоомжтой
43. Bottoms up! - Босоод марш,ууж байгаа зүйлийнхээ ёроолыг харах
44. Don’t move!
45. Guess what? - Яасан гээч
46. I doubt it - Би эргэлзэж байна.
47. I think so - Миний бодлоор, би тэгэж бодож байна
48. I’m single - Би ганц бие.
49. Keep it up! - гүйцэх
50. Let me see - Надад харуулаач
51. Never mind - Болилоо
52. No problem! - Асуудалгүй.
53. That’s all! - Ингээд л болоо.
54. Time is up - Цаг дуусаа
55. What’s new? - Сонин сайхан?
56. Count me on - Надад итгэж болно
57. Don’t worry - Санаа зоволтгүй
58. Feel better? - Арай дээрдэв үү?
59. I love you - Би чамд хайртай.
60. I’m his fan - Би түүний фен нь
61. Is it yours? - Энэ чинийх үү?
62. That’s neat - Гоё юмаа
63. Are you sure? - Та итгэлтэй байна уу?
64. Do i have to - Би заавал уу?
65. He is my age - Тэр надтай чацуу
66. Here you are - Чи энд байсан юм уу?
67. No one knows - Хэн ч мэдэхгүй
68. Take it easy - Тайвшир даа
69. What a pity! - Ямайр гайхалтай юм.
70. Аny thing else? - Өөр ямар нэг зүйл байна уу?
71. To be careful! -
72. Do me a favor? - Надад туслаач
73. Help yourself - Өөртөө тусал
74. I’m on a diet - Би хоолны дэглэм барьж байгаа
75. Keep in touch - Холбоотой байгаарай
76. Time is money - Цаг бол алт
77. Who’s calling? - Хэн залгаж байна.
78. You did right - Чи зөв хийсэн байна
79. You set me up! - Чи намайг хулхидсан байна
80. Саn i help you? - Танд тусламж хэрэгтэй юу?
81. Enjoy yourself!
82. Excuse me, Sir - Өршөөгрөй ноёнтоон
83. Give me a hand! - Надад туслаач!
84. How’s it going? - Хэр явж байна даа?
85. I have no idea - Надад ямар ч мэдэх юм алга
86. I just made it! - Би дөнгөж сая ажуулчихлаа!
87. I’ll see to it! - Би харж л байя
88. I’m in a hurry! - Би яарч байна!
89. It’s her field - Энэ тэрний өөрийнх нь салбар
90. It’s up to you - Чамаас л бүх юм шалтгаална
91. Just wonderful! - Гайхамшигтай!
92. What about you? - Би яах юм болж байна?
93. You owe me one - Чи надад нэг өртэй
94. Your’re welcome - Тавтай морил
95. Any day will do - Хэзээ ч хйисэн яахав
96. Are you kidding? - Чи тоглоогүй биз?
97. Congratulations! - Баяр хүргье!
101. It sounds great! - Дажгүй сонсогдож байна.
102. It’s a fine day - Яахав дажгүй өдөр байна.
103. So far, so good - Дажгүй шүү.
104. What time is it? - Цаг хэд болж байна.
105. You can make it! - Би хийж чаднаа.
106. Control yourself! - Өөрийгөө удирд
107. He came be train - Тэр галт тэргээр ирсэн.
108. He is ill in bed - Тэр өвдөөд орондоо байгаа.
109. He lacks courage - Тэр зориггүй
110. How’s everything? - Бүх юм хэр байна даа?
111. I have no choice - Надад ямар ч сонголт алга.
112. I like ice cream - Би мөхөөлөдөст дуртэй
113. I love this game - Би энэ тоглоомонд дуртай.
114. I’ll try my best - Би байдгаараа хичээнээ 1
15. I’m on your side - Би чиний талд байгаа шүү
116. Lont time no see! - Удаан уулзалдсангүй
117. No pain, no gain -
118. Well, it depends - Ер нь харж л байж больёо доо
119. We’re all for it - Бид бүгдээрээ тэрний төлөө байгаа
120. What a good deal! - Ямар сайхан санал вэ!
121. What should i do? - Би яах ёстой вэ?
122. You asked for it! - Чи энийг л асуугаа биздээ
123. You have my word - Чи миний үгийг сонссон
124. Believe it or not! - Итгэнэ үү байна уу өөрөө мэд
125. Don’t count on me - Надад найдаад хэрэггүй шүү
126. Don’t fall for it! - Битгий тэрэнд унаж тусаад байгаарай
127. Don’t let me down - Намайг битгий мяаруулчихаарай даа
128. Easy come easy go -
129. I beg your pardon - Юу гэнээ дахиад хэлдээ
130. I’ll be back soon - Би удахгүй ирнэ
131. I’ll check it out - Би яасанг нь харамз
132. It’s a long story - Их урт түүх байна
133. It’s sunday today - Өнөөдөр ням гараг
134. Just wait and see! - Хүлээгээд харж бай
135. Make up your mind - Алив нэг санаа боддоо
136. That’s all i need - Миний хэрэгэй бүх юм ингээд болоо
137. The view is great - Их гоё харагдаж байна
138. The wall has ears - Энэ хана чихтэй шүү.
139. There comes a bus - За автобус ирж байна
140. What day is today? - Өнөөдөр ямар өдөр билээ
141. What do you think? - Юу гэж бодож байна даа.
142. Who told you that? - Хэн чамд наадахыг чинь хэлсэн юм?
143. Who’s kicking off?
144. Yes’ i suppose so - За, би зөвшөөрөхөөс дөө.
145. You can’t miss it - Боломжийг бүү алд
146. Any messages for me? - Надад ямар нэг захидал байна уу?
147. Don’t be so modest -
148. DOn’t give me that! - Надад битгий наадахаа өг
149. He is a smart boy - Тэр их ухаантай хүү
150. He is just a child - Тэр чинь жаахан хүүхэд шүү дээ.
98. I can’t help it - Би яаж ч чадахгүй нь
99. I don’t mean it - Би тэгье гэж бодоогүй
100. I’ll fix you up - Би чамд туслана аа
51. I can’t follow you - Би чамайг дагаж чадахгүйнээ
152. I felt sort of ill - Би нэг л өвдөөд байх шиг байна
153. I have a good idea! - Надад сайхан санаа байна.
154. It is growing cool -
155. It seems all right - Яахав дажгүй л харагдаж байна.
156. It’s going too far - Энэ хэтэрхий хол явчихлаа
157. May i use your pen? - Таны үзгийг хэрэглэж болох уу?
158. She had a bad cold - Тэр ханиад хүрчихсэн
159. That’s a good idea - Наадах чинь дажгүй санаа байна.
160. The answer is zero - Хариулт нь бол 0.
161. What does she like? - Тэр юунд дуртай вэ?
162. As soon as possible! - Аль болох хурдан
163. He can hardly speak - Тэр бараг ярьж чадахгүй
164. He always talks big - Тэр дандаа хог тарьж байдаг юм
165. He won an election - Тэр сонгуульд ялсан
166. I’m a football fan - Би хөлбөмбөгийн хорхойтон
167. If only i could fly - Хэрвээ би нисч чаддагсан бол
168. I’ll be right there - Би наана чинь одоохон очлоо
169. I’ll see you at six - 6-д уулзья
170. It is true or false? - Энэ үнэн үү? Худал уу?
171. Just read it for me - Надад уншаад өгөөч
172. Knowledge is power - Мэдлэг бол хүч
173. Move out of my way! - Миний замаас холд
174. Time is running out - Цаг дуусч байна
175. We are good friends - Би сайн найзууд
176. What’s your trouble? - Чамд юу тохиолдов? Яачихаав?
177. You did fairly well! - Чи маш сайн хийсэн байна штээ
178. Clothes make the man - Хувцас бол бурхан
179. Did you miss the bus? - Автобуснаасаа хоцорчихсон юмуу?
180. Don’t lose your head - Битгий толгойгоо алдчихаарай
181. He can’t take a joke - Тэр тоглоом даадаггүйм
182. He owes my uncle $100 - Тэр миний авга ахад 100-н өртэй
183. How are things going? - Xэр байна?
184. How are you recently? - Ойрд чи хэр байна?
185. I know all about it - Би бүгдийг нь мэднэ
186. It really takes time - Энэ үнэхээр цаг авах юмаа
187. It’s against he law - Энэ хууль зөрчиж байна
188. Love me, Love my dog -
189. My mouth is watering - Арааны шүлс гоожиж байна
190. Speak louder, please - Чанга яриач, тэгэх үү?
191. This boy has no job - Тэр хүү ажилгүй
192. This house is my own - Энэ байшин минийх
193. What happened to you? - Чамд юу тохиолдов?
194. You are just in time - Чи яг цагтаа ирлээ
195. You need to workout - Чи жаахан дасгал хийх хэрэгтэй
196. Your hand feels cold - Чиний гар чинь хүйтэн байна
197. Don’t be so childish - Битгий хүүхэд шиг аашлаад бай
198. Don’t trust to chance! - Боломжинд битгий итгэ
199. Fasten your seat belt - Суудлынхаа даруулгыг хийгээрэй
200. He has a large income - Тэр их орлоготой хүн
Monday, May 11, 2009
Ирээдүйн компьютер
Ирээдүйд (тун удахгүй) бид маш жижигхэн, авсаархан хумсны толио шиг компьютер ашиглаж эхлэх нь дээ. Энэ компьютеруудыг их олон янзаар нэрлэх юм байна. Зарим газар үзгэн компьютер гэж нэрлэж байгаа юм байна. Гол технологи нь хэт ягаан буюу инфра долгион ашиглана.Энэ компьютер боловсруулах хүчин чадал, багтаамжын хувьд өнөө цагийн компьютеруудаас илүү байх юм байна.
http://www.youtube.com/watch?v=40tS8A-SJ6c&feature=related
та энэ холбоосоор ороод үзнэ үү.
http://www.youtube.com/watch?v=40tS8A-SJ6c&feature=related
та энэ холбоосоор ороод үзнэ үү.
Monday, April 20, 2009
ЭХ ХАВТАН (motherboard)
Энэ удаа бид компьютерийн эх хавтангийн тухай ярилцана. Компьютерийн гэрийг (case) нээхэд эх хавтан (motherboard) харагдана. Ер нь компьютерийн гэрт хамгийн гол төхөөрөмжүүд байрладаг. Тухайвал: Уян, хатуу, компакт диск унших төхөөрөмжүүд,төв процессор, түүний байрлах суурь, санах ойнууд, тэжээлийн блок, гадаад төхөөрөмжүүдийг залгахад зориулсан үүрнүүд гэх мэт олон төхөөрөмжүүд байрладаг.
Мөн түүн дотор motherboard [эх хавтан] гэж нэрлэдэг компьютерийн хамгийн гол цөм бөгөөд хамгийн томдоо орох эх хавтан байрлана. Энэ хавтан дээр компьютерийн бүх дотоод төхөөрөмжүүд бэхлэгдэх буюу холбогддог. Компьютерийн уураг тархи гэж нэрлэдэг процессор буюу CPU (Central Processing Unit) мөн л эх хавтан дээр байрлана. Процессор бол мэдээлэл боловсруулах гол ажиллагааг гүйцэтгэдэг төхөөрөмж юм. Процессорын мэдээлэл боловсруулах хурдыг мегагерцээр [Mhz] хэмжинэ. Өнөө үед харилцан адилгүй хурдтай, төрөл бүрийн процессорууд байгаагаас хамгийн өргөн хэрэглэгдэж буй нь Pentium процессор юм.
Эх хавтан ба процессор хоёр бие биедээ тохирч байх ёстой. Эх хавтанд дурын процессор таарахгүй, харин зөвхөн түүнд зориулагдсан процессор л таарна.
Эх хавтан дээр процессороос гадна дууны карт ба видео карт, санах ой гээд олон төхөөрөмж байрладаг гэдгийг дээр дурдсан.
Эх хавтангийн үүрэг бол түүнд дээр байгаа бүх төхөөрөмж, эд ангиудыг хооронд холбох, тэжээлийг нь хуваарлаж өгөх үндсэн зориулалттай.
Эх хавтан мөн л тодорхой үе шаттайгаар хөгжиж ирсэн. Эхний үеийн эх хавтангууд тэжээл зарцуулалт их, овор хэмжээ том, цөөн тооны элементүүд болон гаднаас нэмэж суулгах төхөөрөмжийн үүр нь цөөхөн байсан.
Тухайвал зөвхөн уян диск, санах ойн слот гэх мэт. 1982 оны үед хэрэглэж байсан IBM 5150 эх хавтангийн зураг доор харагдаж байна.
Өнөө үеийн компьютерийн эх хавтангууд бол маш их өргөн боломж хэрэглэгчидэд олгох болсон. Хэрэглэгч өөрөө компьютерийнхаа хүчин чадлыг нэмэх, өргөтгөх, сайжируулах боломжоор хангагдсан.
Танд дан ганц эх хавтан байхад л та түүнд тохирсон төхөөрөмжүүдийг нэмж тавиад бүрэн компьютертай болж болно. Нэмэлт төхөөрөмжүүдийг нэмж тавих нь танаас тийм их мэдлэг, чадвар шаардахгүй. Сүүлийн үед манай оюутан залуус түүгээр ч барахгүй ерөнхий боловсролын сурагчид ч тун сайн хийж сурсан байгаа юм.
Эх хавтангийн бүрэлдэхүүн хэсэг. (Motherboard components)
PC компьютерийн хамгийн чухал хэсгүүдийн нэг бол яах аргагүй эх хавтан гэдгийг бид мэддэг. Үүнийг янз бүрээр нэрлээд байдаг. Тухайвал: Main board, mother board, system board, planer гэх мэтээр нэрлэдэг. Эх хавтангийн ерөнхий загварыг Form Factors гэж нэрлэдэг. Энд түүний физик хэмжээ, өргөтгөх үүр, хэлбэр загвар ордог. Хэд хэдэн төрөл загвар байдаг. Тухайвал:
Эхэн үеийн эх хавтангийн загвар Baby – AT, Full size – AT, LPX сүүлийн үеийн загвар ATX, Micro-ATX, Flex-ATX, NLX, WTX гэх мэт байхаас гадна Compaq, Packard Bell, Hewlett Packard, notebook гэсэн хэлбэрүүдтэй ч байдаг. Зураг 3 дээр сүүлийн LPX “form factors” –ийн ар талаас нь харсан байдал харагдаж байна.
Эх хавтан бол системийн цөм нь юм. Учир нь түүнд бүх тоног төхөөрөмжүүд холбогдоно мөн бүх төхөөрөмж хооронд мэдээлэл солилцоход гол үүрэг гүйцэтгэнэ. Эх хавтангууд төрөл, хэмжээгээрээ ялгаатай байдаг ч ямар ч эх хавтан доорхи хэсгүүдийг ерөнхийдөө агуулж байдаг. Үүнд:
• Процессор суулгах үүрнүүд (socket, slot)
• Процессорын тэжээлийг тогтворжуулах хэсэг
• Chipset (North and South bridges) - Main board бүр хоёр гол гүүрэн микросхемтэй байдаг. Эдгээр микросхемүүд нь (CPU) төв процессорыг компьютерийн бусад хэсэгтэй холбож өгөх үүрэгтэй.
• Super I/O chip – Оролт гаралтын суурь чип
• Нэн шуурхай ойнууд (Cache memory)
• Санах ойнуудыг суулгах үүрнүүд (SIMM/DIMM/RIMM sockets)
• Тогтмол санах ой (ROM BIOS)
• Цаг болон CMOS ийн батери
• Jumpers
• Залгуурууд (Connectors)
• ISA/PCI/AGP bus slots - Дууны кард болон видео кард, сүлжээний кардад зориулагдсан суурь
• Battery - Системийн үндсэн тохиргоо буюу он, сар, өдөр, цаг, минутыг хадгалах зориулалтаар ашигладаг.
• Integrated Drive Electronics (IDE) – Хатуу диск, компакт диск залгах залгуур
• Universal Serial Bus – гадаад төхөөрөмжүүд залгах үүр
Дахин хэлэхэд эх хавтангийн гол ажил бол төв процессор руу бусад бүх эд ангийг (төхөөрөмж) холбох ажиллагаа юм. Сүүлийн үеийн түгээмэл тааралддаг нэг эх хавтангийн ерөнхий бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг дараах зургаас тодорхой харж болно. Зураг 1.
Сүүлийн үед гарч байгаа эх хавтангууд техник технологийн шинэ дэвшилт ололтуудыг ашиглан түүн дээрхи эд ангиуд хоорондоо нэгдэн нийлэх ажиллагаа их хийгдэж байна. Бас түүний хэлбэр загвар, хэмжээ ч янз бүрээр гарах боллоо.
Өөрөөр хэлбэл тус тусдаа байсан төхөөрөмжүүд on-board хэлбэрээр хийгддэг болсон.
On-board эх хавтангийн хувьд сайн ч талтай, муу ч талууд байдаг. Сүүлийн үед гарч байгаа эх хавтангууд бол сольж тавих буюу сайжируулахад их хялбар болсон. Одоо эх хавтан дээр байдаг чухал элементүүдийн талаар товчхон ярилцана.
Sockets & CPUs
Энд Sockets ба CPU ийн тухай энд товчхон дурьдая. Учир нь ямар ч эх хавтангийн тухай ярихад эдгээрийн тухай ярихгүй өнгөрч болохгүй. CPU бол компьютерийн хамгийн чухал елементүүдийн нэг. Түүгээр барахгүй түүнийг уураг тархи ч гэж нэрлэдэг. Энэ тухай бид өмнөх хичээлүүдээр ярьсан. Ер нь компьютерийн ажиллагааны хурдын тухай ярьж эхлэнгүүт л CPU-гийн тухай бодол бидний толгойд орж ирдэг. Үүнээс үүдээд процессорын ажиллах хурд хэдий чинээ их байна компьютерийн ажиллах хурд төдий чинээ хурдан байдаг.
Төв процессорын (CPU) байрлах үүрийг л sockets/slot гэж нэрлээд байгаа юм. Эхний үеийн PC компьютеруудад төв процессор ба эх хавтангийн хоорондох контакт хөлнүүд (pins) гагнаастай байсан. Intel фирмийн 486 процессороос хойшхи бүх процессорууд sockets/slot той болсон. Энэ байдал нь хэрэглэгч өөрөө CPU гээ солих боломжтой болсон. Sockets/slot ийг массив хэмжээгээр нь Pin Grid Array (PGA), Land Grid Array (LGA) гэж нэрлэдэг. Энэ хоёр хоорондоо ялгаатай. Эдгээрийг тодорхой үзүүлсэн хүснэгтүүд байдаг.
Chipset
Chipset бол маш олон тооны микросхемүүдийн набор цуглуулга юм. Эх хавтанд дээр гагнаастай байдаг. Өнөө үеийн PC компьютерууд North bridge буюу South bridge гэсэн хоёр гол chipset агуулдаг. Эдгээр микросхемүүд нь төв процессорыг компьютерийн бусад хэсэгтэй холбож мэдээлэл солилцох гол гүүр нь болж өгдөг.
Зураг 2. Northbridge and Southbridge
North bridge бол эх хавтангийн өмнөх хэсэгт байрлах эд ангийг төв процессор руу шууд холбодог. Энэ гүүрэн схемд санах ой, AGP буюу PCI-ийн контроллерууд холбогддог. South bridge бол North bridge-ээс удаан байдаг. Учир нь юу гэвэл түүнээс гарсан мэдээлэл North bridge ийг таарч CPU-д очдог. Энэ гүүрэн схемд цуваа болон зэрэгцээ портууд, хатуу, уян диск гэх мэт төхөөрөмжүүд холбогдоно.
Ер нь бол эх хавтан дээрхи микросхемүүдийг үйл ажиллагааны төрлөөр нь нэгтгэж нэг гэрт хйисэн хэлбэрийг Chipset гээд байгаа юм. Үнэн чанартаа бол chipset нь бас л нэг эх хавтан гэсэн үг юм.
Chipset нь хэдэн зуун сая транзистор буюу идэвхтэй элементүүдийг агуулсан маш чухал үүрэгтэй микросхем юм. Тухайвал: Төв процёссор, түүний орох гарах замууд, шуурхай буюу нэн шуурхай санах ойнууд, нэмэлт төхөөрөмжүүд болон системийн бүх төхөөрөмжүүдийг зохицуулж төв процессор руу тэдгээрийг хурдаар өндөр холбож өгөх үүрэгтэй. Chipset үйлдвэрлэгчид маш хүчтэй өрсөлдөж байна.
Тогтмол санах ой (ROM BIOS)
Энэ нь хамгийн түрүүнд POST (Power-On Self Test) гэсэн программыг ажиллуулдаг. Дараа нь үйлдлийн системийг ачаална. Үйлдлийн систем нь хүн компьютер хоёрийн холбогч үндсэн суурь программ юм. Системийн бүх тохиргоог BIOS д хадгална. Тухайвал: Системийн он, сар, өдөр, цаг, минут, уян ба хатуу дискийн төрөл, хэмжээ, системийн нууцлал паспорт, системийг хаанаас эхлүүлэх гэх мэт. BIOS setup программ гэж байдаг. Энэ программ руу орохыг тулд ихэвчлэн del товч дарж ордог.
Super I/O chip – Оролт гаралтын суурь чип
Эх хавтангийн дараагийн 3 дахь том гол микросхем бол оролт гаралтын суурь схем юм. Энэ нь компьютерийн өргөтгөлийн кардуудыг (дээр үед тус тусдаа салангад байсан) нэгтгэж нэг чип дээр хийгдсэн микросхем юм. Ихэнхи Super I/O chip бол доорхи бүрэлдэхүүнийг агуулсан байдаг.
• Уян диск контроллер
• Цуваа портын контроллер
• Параллель портын контроллер
• Гар ба хулганы контроллер
Гэхдээ сүүлийн үед энэ чип нь South bridge тэй нэгдэж хийгдэх болсон. Энэ нь олон сайн талтай болсон.
Нэн шуурхай ойнууд (Cache memory)
Төв процессор нь шуурхай санах ойгоос мэдээлэл авах бүрдээ мэдээллийг нэн шуурхай ойд байрлуулдаг. Нэн шуурхай ой нь дотоод (L1) ба гадаад (L2) гэсэн хоёр төрөлтэй. Процессор хэрэгтэй мэдээллээ эхлээд дотоод нэн шуурхай ойгоос хайна. Энэ нь процессорт хэрэгтэй мэдээллээ хамгийн хурдан авах боломж бүрдүүлнэ. Эндээс хэрэгтэй мэдээгээ олохгүй бол гадаад нэн шуурхай ойгоос хайдаг. L2 ойн нь L1 ээс удаан боловч RAM аас хавьгүй илүү хурдан юм. Эдгээр санах ойд дахь мэдээлэл байнга шинэчлэгдэж байдаг.
Дууны кард болон видео кард, сүлжээний кардад зориулагдсан суурь.(ISA/PCI/AGP bus slots)
Эдгээр нь компьютерт нэмэлт төхөөрөмж холбох боломж олгодог. Тухайвал: Модем, сүлжээний кард, видео кард, дууны кард гэх мэт. Өргөтгөлийн кард суулгах үүр гэж ч гэдэг. Энэ үүрийн тоогоор нэмэлт төхөөрөмж залгаж болно. Компьютерийг худалдаж авахдаа өргөтгөлийн сул үүрийн тоо нь цаашид таны хэрэгцээг хангах эсэхийг анхаарах хэрэгтэй юм.
Түлхүүр үгнүүд:
Processor, processor sockets, main board speed, cache memory, SIMM/DIMM memory, bus type, BOIS, from factor, main board chipset
Мөн түүн дотор motherboard [эх хавтан] гэж нэрлэдэг компьютерийн хамгийн гол цөм бөгөөд хамгийн томдоо орох эх хавтан байрлана. Энэ хавтан дээр компьютерийн бүх дотоод төхөөрөмжүүд бэхлэгдэх буюу холбогддог. Компьютерийн уураг тархи гэж нэрлэдэг процессор буюу CPU (Central Processing Unit) мөн л эх хавтан дээр байрлана. Процессор бол мэдээлэл боловсруулах гол ажиллагааг гүйцэтгэдэг төхөөрөмж юм. Процессорын мэдээлэл боловсруулах хурдыг мегагерцээр [Mhz] хэмжинэ. Өнөө үед харилцан адилгүй хурдтай, төрөл бүрийн процессорууд байгаагаас хамгийн өргөн хэрэглэгдэж буй нь Pentium процессор юм.
Эх хавтан ба процессор хоёр бие биедээ тохирч байх ёстой. Эх хавтанд дурын процессор таарахгүй, харин зөвхөн түүнд зориулагдсан процессор л таарна.
Эх хавтан дээр процессороос гадна дууны карт ба видео карт, санах ой гээд олон төхөөрөмж байрладаг гэдгийг дээр дурдсан.
Эх хавтангийн үүрэг бол түүнд дээр байгаа бүх төхөөрөмж, эд ангиудыг хооронд холбох, тэжээлийг нь хуваарлаж өгөх үндсэн зориулалттай.
Эх хавтан мөн л тодорхой үе шаттайгаар хөгжиж ирсэн. Эхний үеийн эх хавтангууд тэжээл зарцуулалт их, овор хэмжээ том, цөөн тооны элементүүд болон гаднаас нэмэж суулгах төхөөрөмжийн үүр нь цөөхөн байсан.
Тухайвал зөвхөн уян диск, санах ойн слот гэх мэт. 1982 оны үед хэрэглэж байсан IBM 5150 эх хавтангийн зураг доор харагдаж байна.
Өнөө үеийн компьютерийн эх хавтангууд бол маш их өргөн боломж хэрэглэгчидэд олгох болсон. Хэрэглэгч өөрөө компьютерийнхаа хүчин чадлыг нэмэх, өргөтгөх, сайжируулах боломжоор хангагдсан.
Танд дан ганц эх хавтан байхад л та түүнд тохирсон төхөөрөмжүүдийг нэмж тавиад бүрэн компьютертай болж болно. Нэмэлт төхөөрөмжүүдийг нэмж тавих нь танаас тийм их мэдлэг, чадвар шаардахгүй. Сүүлийн үед манай оюутан залуус түүгээр ч барахгүй ерөнхий боловсролын сурагчид ч тун сайн хийж сурсан байгаа юм.
Эх хавтангийн бүрэлдэхүүн хэсэг. (Motherboard components)
PC компьютерийн хамгийн чухал хэсгүүдийн нэг бол яах аргагүй эх хавтан гэдгийг бид мэддэг. Үүнийг янз бүрээр нэрлээд байдаг. Тухайвал: Main board, mother board, system board, planer гэх мэтээр нэрлэдэг. Эх хавтангийн ерөнхий загварыг Form Factors гэж нэрлэдэг. Энд түүний физик хэмжээ, өргөтгөх үүр, хэлбэр загвар ордог. Хэд хэдэн төрөл загвар байдаг. Тухайвал:
Эхэн үеийн эх хавтангийн загвар Baby – AT, Full size – AT, LPX сүүлийн үеийн загвар ATX, Micro-ATX, Flex-ATX, NLX, WTX гэх мэт байхаас гадна Compaq, Packard Bell, Hewlett Packard, notebook гэсэн хэлбэрүүдтэй ч байдаг. Зураг 3 дээр сүүлийн LPX “form factors” –ийн ар талаас нь харсан байдал харагдаж байна.
Эх хавтан бол системийн цөм нь юм. Учир нь түүнд бүх тоног төхөөрөмжүүд холбогдоно мөн бүх төхөөрөмж хооронд мэдээлэл солилцоход гол үүрэг гүйцэтгэнэ. Эх хавтангууд төрөл, хэмжээгээрээ ялгаатай байдаг ч ямар ч эх хавтан доорхи хэсгүүдийг ерөнхийдөө агуулж байдаг. Үүнд:
• Процессор суулгах үүрнүүд (socket, slot)
• Процессорын тэжээлийг тогтворжуулах хэсэг
• Chipset (North and South bridges) - Main board бүр хоёр гол гүүрэн микросхемтэй байдаг. Эдгээр микросхемүүд нь (CPU) төв процессорыг компьютерийн бусад хэсэгтэй холбож өгөх үүрэгтэй.
• Super I/O chip – Оролт гаралтын суурь чип
• Нэн шуурхай ойнууд (Cache memory)
• Санах ойнуудыг суулгах үүрнүүд (SIMM/DIMM/RIMM sockets)
• Тогтмол санах ой (ROM BIOS)
• Цаг болон CMOS ийн батери
• Jumpers
• Залгуурууд (Connectors)
• ISA/PCI/AGP bus slots - Дууны кард болон видео кард, сүлжээний кардад зориулагдсан суурь
• Battery - Системийн үндсэн тохиргоо буюу он, сар, өдөр, цаг, минутыг хадгалах зориулалтаар ашигладаг.
• Integrated Drive Electronics (IDE) – Хатуу диск, компакт диск залгах залгуур
• Universal Serial Bus – гадаад төхөөрөмжүүд залгах үүр
Дахин хэлэхэд эх хавтангийн гол ажил бол төв процессор руу бусад бүх эд ангийг (төхөөрөмж) холбох ажиллагаа юм. Сүүлийн үеийн түгээмэл тааралддаг нэг эх хавтангийн ерөнхий бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг дараах зургаас тодорхой харж болно. Зураг 1.
Сүүлийн үед гарч байгаа эх хавтангууд техник технологийн шинэ дэвшилт ололтуудыг ашиглан түүн дээрхи эд ангиуд хоорондоо нэгдэн нийлэх ажиллагаа их хийгдэж байна. Бас түүний хэлбэр загвар, хэмжээ ч янз бүрээр гарах боллоо.
Өөрөөр хэлбэл тус тусдаа байсан төхөөрөмжүүд on-board хэлбэрээр хийгддэг болсон.
On-board эх хавтангийн хувьд сайн ч талтай, муу ч талууд байдаг. Сүүлийн үед гарч байгаа эх хавтангууд бол сольж тавих буюу сайжируулахад их хялбар болсон. Одоо эх хавтан дээр байдаг чухал элементүүдийн талаар товчхон ярилцана.
Sockets & CPUs
Энд Sockets ба CPU ийн тухай энд товчхон дурьдая. Учир нь ямар ч эх хавтангийн тухай ярихад эдгээрийн тухай ярихгүй өнгөрч болохгүй. CPU бол компьютерийн хамгийн чухал елементүүдийн нэг. Түүгээр барахгүй түүнийг уураг тархи ч гэж нэрлэдэг. Энэ тухай бид өмнөх хичээлүүдээр ярьсан. Ер нь компьютерийн ажиллагааны хурдын тухай ярьж эхлэнгүүт л CPU-гийн тухай бодол бидний толгойд орж ирдэг. Үүнээс үүдээд процессорын ажиллах хурд хэдий чинээ их байна компьютерийн ажиллах хурд төдий чинээ хурдан байдаг.
Төв процессорын (CPU) байрлах үүрийг л sockets/slot гэж нэрлээд байгаа юм. Эхний үеийн PC компьютеруудад төв процессор ба эх хавтангийн хоорондох контакт хөлнүүд (pins) гагнаастай байсан. Intel фирмийн 486 процессороос хойшхи бүх процессорууд sockets/slot той болсон. Энэ байдал нь хэрэглэгч өөрөө CPU гээ солих боломжтой болсон. Sockets/slot ийг массив хэмжээгээр нь Pin Grid Array (PGA), Land Grid Array (LGA) гэж нэрлэдэг. Энэ хоёр хоорондоо ялгаатай. Эдгээрийг тодорхой үзүүлсэн хүснэгтүүд байдаг.
Chipset
Chipset бол маш олон тооны микросхемүүдийн набор цуглуулга юм. Эх хавтанд дээр гагнаастай байдаг. Өнөө үеийн PC компьютерууд North bridge буюу South bridge гэсэн хоёр гол chipset агуулдаг. Эдгээр микросхемүүд нь төв процессорыг компьютерийн бусад хэсэгтэй холбож мэдээлэл солилцох гол гүүр нь болж өгдөг.
Зураг 2. Northbridge and Southbridge
North bridge бол эх хавтангийн өмнөх хэсэгт байрлах эд ангийг төв процессор руу шууд холбодог. Энэ гүүрэн схемд санах ой, AGP буюу PCI-ийн контроллерууд холбогддог. South bridge бол North bridge-ээс удаан байдаг. Учир нь юу гэвэл түүнээс гарсан мэдээлэл North bridge ийг таарч CPU-д очдог. Энэ гүүрэн схемд цуваа болон зэрэгцээ портууд, хатуу, уян диск гэх мэт төхөөрөмжүүд холбогдоно.
Ер нь бол эх хавтан дээрхи микросхемүүдийг үйл ажиллагааны төрлөөр нь нэгтгэж нэг гэрт хйисэн хэлбэрийг Chipset гээд байгаа юм. Үнэн чанартаа бол chipset нь бас л нэг эх хавтан гэсэн үг юм.
Chipset нь хэдэн зуун сая транзистор буюу идэвхтэй элементүүдийг агуулсан маш чухал үүрэгтэй микросхем юм. Тухайвал: Төв процёссор, түүний орох гарах замууд, шуурхай буюу нэн шуурхай санах ойнууд, нэмэлт төхөөрөмжүүд болон системийн бүх төхөөрөмжүүдийг зохицуулж төв процессор руу тэдгээрийг хурдаар өндөр холбож өгөх үүрэгтэй. Chipset үйлдвэрлэгчид маш хүчтэй өрсөлдөж байна.
Тогтмол санах ой (ROM BIOS)
Энэ нь хамгийн түрүүнд POST (Power-On Self Test) гэсэн программыг ажиллуулдаг. Дараа нь үйлдлийн системийг ачаална. Үйлдлийн систем нь хүн компьютер хоёрийн холбогч үндсэн суурь программ юм. Системийн бүх тохиргоог BIOS д хадгална. Тухайвал: Системийн он, сар, өдөр, цаг, минут, уян ба хатуу дискийн төрөл, хэмжээ, системийн нууцлал паспорт, системийг хаанаас эхлүүлэх гэх мэт. BIOS setup программ гэж байдаг. Энэ программ руу орохыг тулд ихэвчлэн del товч дарж ордог.
Super I/O chip – Оролт гаралтын суурь чип
Эх хавтангийн дараагийн 3 дахь том гол микросхем бол оролт гаралтын суурь схем юм. Энэ нь компьютерийн өргөтгөлийн кардуудыг (дээр үед тус тусдаа салангад байсан) нэгтгэж нэг чип дээр хийгдсэн микросхем юм. Ихэнхи Super I/O chip бол доорхи бүрэлдэхүүнийг агуулсан байдаг.
• Уян диск контроллер
• Цуваа портын контроллер
• Параллель портын контроллер
• Гар ба хулганы контроллер
Гэхдээ сүүлийн үед энэ чип нь South bridge тэй нэгдэж хийгдэх болсон. Энэ нь олон сайн талтай болсон.
Нэн шуурхай ойнууд (Cache memory)
Төв процессор нь шуурхай санах ойгоос мэдээлэл авах бүрдээ мэдээллийг нэн шуурхай ойд байрлуулдаг. Нэн шуурхай ой нь дотоод (L1) ба гадаад (L2) гэсэн хоёр төрөлтэй. Процессор хэрэгтэй мэдээллээ эхлээд дотоод нэн шуурхай ойгоос хайна. Энэ нь процессорт хэрэгтэй мэдээллээ хамгийн хурдан авах боломж бүрдүүлнэ. Эндээс хэрэгтэй мэдээгээ олохгүй бол гадаад нэн шуурхай ойгоос хайдаг. L2 ойн нь L1 ээс удаан боловч RAM аас хавьгүй илүү хурдан юм. Эдгээр санах ойд дахь мэдээлэл байнга шинэчлэгдэж байдаг.
Дууны кард болон видео кард, сүлжээний кардад зориулагдсан суурь.(ISA/PCI/AGP bus slots)
Эдгээр нь компьютерт нэмэлт төхөөрөмж холбох боломж олгодог. Тухайвал: Модем, сүлжээний кард, видео кард, дууны кард гэх мэт. Өргөтгөлийн кард суулгах үүр гэж ч гэдэг. Энэ үүрийн тоогоор нэмэлт төхөөрөмж залгаж болно. Компьютерийг худалдаж авахдаа өргөтгөлийн сул үүрийн тоо нь цаашид таны хэрэгцээг хангах эсэхийг анхаарах хэрэгтэй юм.
Түлхүүр үгнүүд:
Processor, processor sockets, main board speed, cache memory, SIMM/DIMM memory, bus type, BOIS, from factor, main board chipset
Monday, March 30, 2009
Хийморийн буулттай өдрүүд
Жилд ганц тохиолдох хийморийн буулттай өдрүүд
Хулгана, Луу, Бич жилтнүүдэд Пүрэв гаригт модон бар өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Үхэр, Могой, Тахиа жилтнүүдэд Даваа гаригт харагчин үхэр өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Бар, Морь, Нохой жилтнүүдэд Баасан гаригт цагаан бич өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Туулай, Хонь, Гахай жилтнүүдэд Ням гаригт улаачин могой өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Ийм учрал бүрдсэн өдөр жилд ганц л удаа тохиолдох бөгөөд эл өдөр хийморио сэргээх, гол мөрөн, лус савдаг аргадах, тахилгатай овоонд гарч сан тавьж хийморио сэргээх, ажил үйлс шинээр эхлэх зэрэгт түмэн өлзий, мянган учрал бүрдсэн хүслийг хангагч зэндмэнь эрдэнэ мэт юу санасан ч сэтгэлчлэн бүтнэ гэж сударт бичжээ.
Энэ шороон үхэр жилийн хийморийн буулттай өдрүүд нь:
Бар, Морь, Нохой жилтний хийморийн буулт 2009-05-15 цагаан бич өдөр
Үхэр, Могой, Тахиа жилтний хийморийн буулт 2009-03-09 харагчин үхэр өдөр
Хулгана, Луу, Бич жилтний хийморийн буулт 2009-11-05 хөх бар өдөр
Туулай, Хонь, Гахай жилтний хийморийн буулт 2009-11-08 улаагчин могой өдөр
Хулгана, Луу, Бич жилтнүүдэд Пүрэв гаригт модон бар өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Үхэр, Могой, Тахиа жилтнүүдэд Даваа гаригт харагчин үхэр өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Бар, Морь, Нохой жилтнүүдэд Баасан гаригт цагаан бич өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Туулай, Хонь, Гахай жилтнүүдэд Ням гаригт улаачин могой өдөр тараах аваас жилд ганц тохиох хийморийн буулттай өдөр гэж үзнэ.
Ийм учрал бүрдсэн өдөр жилд ганц л удаа тохиолдох бөгөөд эл өдөр хийморио сэргээх, гол мөрөн, лус савдаг аргадах, тахилгатай овоонд гарч сан тавьж хийморио сэргээх, ажил үйлс шинээр эхлэх зэрэгт түмэн өлзий, мянган учрал бүрдсэн хүслийг хангагч зэндмэнь эрдэнэ мэт юу санасан ч сэтгэлчлэн бүтнэ гэж сударт бичжээ.
Энэ шороон үхэр жилийн хийморийн буулттай өдрүүд нь:
Бар, Морь, Нохой жилтний хийморийн буулт 2009-05-15 цагаан бич өдөр
Үхэр, Могой, Тахиа жилтний хийморийн буулт 2009-03-09 харагчин үхэр өдөр
Хулгана, Луу, Бич жилтний хийморийн буулт 2009-11-05 хөх бар өдөр
Туулай, Хонь, Гахай жилтний хийморийн буулт 2009-11-08 улаагчин могой өдөр
Wednesday, March 25, 2009
Гар утасны задаргаа
Энэ сайт руу ороод харна уу.
http://www.formymobile.co.uk/6110disassembly.php
энд бараг бүх төрлийн гар утасны задаргаа байгаа. Яаж задлахыг зургаар үзүүлсэн байна. Надад зүгээр юм шиг санагдлаа.
http://www.formymobile.co.uk/6110disassembly.php
энд бараг бүх төрлийн гар утасны задаргаа байгаа. Яаж задлахыг зургаар үзүүлсэн байна. Надад зүгээр юм шиг санагдлаа.
Дэлхийн таван том бохирдол
Өнөөдөр дэлхийн улс орнууд дэлхийн таван том бохирдолтой тэмцэж байна. Мөн тодорхой үр дүнд хүрч байна. Харин манай улсын хувьд ямар байгааг та бүхэн өөрсдийн оюун ухаандаа тунгаан бодож үзнэ биздээ
Агаарын бохирдол
Усны бохирдол
Хөрсний бохирдол
Хүнсний бохирдол
Шуугианы бохирдол
цаашлаад тоочвол сансарын бохирдол, оюун санааны бохирдол гэх мэт
Манай улс ердөө 2,5 хан сая хүн амтай. Түүний тэн хагас нь Улаанбаатар хотод амьдарч байдаг. Гэтэл хүн төрөлхтөнд нүүрлээд байгаа 5 том бохирдол жилээс жилд нэмэгдээд байдаг. Манайхаас бусад улс орон энэ бий болоод байгаа бохирдолыг багасгах талаар дорвитой ажил хийгээд, тодорхой амжилтанд хүрээд, ард түмнээ эрүүл орчин нөхцөлд тайван амьдрах нөхцөл бололцоогоор хангахад анхааралаа төвлөрүүлээд байна. Харин манай нийслэлийн иргэд өвөл утаанд, хавар намар нь шороо, тоос, салхинд, зунд нь цэвэрлэх байгууламжын үнэрт хордож байна даа.
Агаарын бохирдолын хувьд:
За дээ манай нийслэлийн хувьд ч өвөл бол ч мөн ч хэцүү дээ. Тэр байх ёстой норм, хэмжээ бол бүүр өнгөрсөн хэрэг. Тиймээс тоос шороог босгогч, утаа манан үүсгэгч зүйлүүдийг багасгах хэрэгтэй юм даа. Улаанбаатар хотод үүсч байгаа утааг багасах гол арга бол ердөө ард иргэдээ орон нууцчуулах явдал. Өөр ямар ч сайн арга байхгүй. Мөн шинээр зам, талбай барих зүлэг ногоо тарих хэрэгтэй. Гадаадын орнууд чинь жоохон газар байвал зүлэг ногоо тарина, эсвэл цементээр бүрээд авна. Үүнээс гадна химийн хортой, хоргүй бодис их байна.Үүнээс агаар бол их л хордож байгаа даа.
Усны бохирдолын хувьд:
Ундны усны хувьд цэвэр усныхаа эх ундрага дээр нь том том барилга бариад, туул голд загас, жараахай үхэх явдал удаа дараа гарсан нь өнөөх л бохироос үүдэлтэй. Голын ариун цэврийн бүсэд айлын хашаа хороо, орон сууцны хорооллыг бий болгосон нь газрын хөрсийг бохирдуулаад зогсохгүй хатан Туулд нөлөөлжээ. Голын ус нэг км орчим урсаад бохироо цэвэрлэдэг бол Туул голын ус 25 км зайд ч цэвэрлэгдэхгүй байгаа аж.
Нийслэлийнхний ундны усыг шинжилгээнд хамруулахад 70 хүртэл хувиар бохирдсон гэдгийг мэргэжлийн байгууллагууд тогтоожээ. Тэд 40-50 жилийн өмнөх хуучирч муудсан шугам хоолойгоор хлороор цэвэрлэгдээгүй ус иргэдийн хэрэгцээнд очиж байгаа тул бохирдохоос аргагүй гэж байсан.
Мөн гэр хорооллын айлуудын хэрэглэж байгаа ус ч сайнгүй байгааг дурдсан. Усны мэргэжилтнүүдийн зөвлөж байгаагаар цэвэр усны асуудлыг ойрын үед шийдэхгүй бол бохир уснаас үүдэлтэй өвчин олон нийтийг хамарч Туул голын загас, жараахайнд нүүрлэсэн аюул нийслэлийнхнийг түгшээж мэдэх нь ээ.
Хөрсний бохирдол:
Хөрсний бохирдол гэдэг нь газрын гадарга хөрсөнд дээр өвс ургамал ургахгүй, хог новшинд дарагдаж, шороо тоос босохыг хэлж байгаа юм. Худалч хүнд бол монгол улсын газрын гадаргыг ч одоо хуулаад дуусах нээ. Дээр нь дэлхийн дулааралаас болоод хур бороо багасаад ирэхээр өвс ногоо нь ургах нь багасаад эндээс үүдээд нийт газар нутаг маань цөлжих аюул нүүрлээд байна. За эндээс нөгөө шар шуурга үүсч байгаа юм даа. Улаанбаатар хот дотор болон ойролцоо газарт бол хөрс гэж юм байхгүй, ёстой нэг улаан элгэ гэдэг болсон доо. За тэгээд хотод дотор бий болж байгаа энэ хог, новшийг юу гэж бодож байна. Та бид харж л байгаа. Ийм бохир хөрс хүний эрүүл мэндэд ямар нөлөө үзүүлэх вэ? гэдэг нь ойлгомжтой.
Хүнсний бохирдол:
Энэ төрлийн бохирдол манай улсад харьцангуй бага байдаг байх гэж бодож байсан чинь тийм биш байна. Яагаад гэвэл засгийн газар нь "Хүнсний аюулгүй байдал"-ын жил хүртэл зарлаж байгааг бодоход. Арга ч үгүй юм даа Хятад улсад химийн бордоогоор бордож бордож ургуулдаг хүнсний төрөл бүрийн ногоог ч Улаанбаатарчууд бид ч их зохиж байна. Үүнээс гадна бордож (бордоо нь норм хэмжээ хэтэрсэн химийн бодис агуулгадаг) таргалуулсан гахай, шувуу, малын мах бас хэрэглэж байгаа. Монголчууд бид хүнсний бохирдолоос хол байх боломжтой. Өөрийн орны хөрсөнд ургуулсан хүнсний ногоо, таван хошуу малын махаа хэрэглээд байвал.
Хөдөө, хол аймгаас ирсэн жинхэнэ ориг мах ч өөр шүү. Учир нь жинхэнэ онгон байгальд ургадаг төрөл бүрийн эмийн өвс ургамал, цэцэг ногоог түүж иддэг монгол малын мах ч эм болно шүү.
Шуугианы бохирдол:
Энэ төрлийн бохирдол нь хүнд хамгийн их стресс үүсгэдэг. Стресстэй хүн өвчинд нэрвэгдэх нь амархан. Эх дэлхий маань өөрөө соронзон шуугианд өртчихсөн. Та бидний эргэн тойронд шуугиангүй нам гүм газар байна уу? Манай өрөөнд гэхэд л 4 компьютер, нэг switch ийн сэнсний дуу чимээ нийлээд бөөн шуугиан, бөөн ядаргаа үүсгэж байгаа юм даа. Хаяа switch-ээ түр унтраахад нэг сайхан амсхийж байгаа юм даа. Ажлаасаа гараад ирнэ түгжирсэн машины сигнал, моторын дуу чимээ, онгоц, галт тэрэгний дуу.
Харин манай хөдөө нутагт бол байдал өөр шүү, ёстой жинхэнэ ориг мах иднэ (цэвэр хүнс хэрэглэнэ), цэвэр агаар амьсгална, шуугиан байхгүй, хөрс харьцангуй цэвэрхэн, ус цэвэр.
Эцэст нь би судлаач биш, мэргэжлийн хүн биш, зүгээр энгийн иргэн хүн санаа бодлоо бичиж байгаа гэдгийг хэлмээр байна. Алдаа оноотой юм бичсэн байвал өршөөгөөрэй.
Агаарын бохирдол
Усны бохирдол
Хөрсний бохирдол
Хүнсний бохирдол
Шуугианы бохирдол
цаашлаад тоочвол сансарын бохирдол, оюун санааны бохирдол гэх мэт
Манай улс ердөө 2,5 хан сая хүн амтай. Түүний тэн хагас нь Улаанбаатар хотод амьдарч байдаг. Гэтэл хүн төрөлхтөнд нүүрлээд байгаа 5 том бохирдол жилээс жилд нэмэгдээд байдаг. Манайхаас бусад улс орон энэ бий болоод байгаа бохирдолыг багасгах талаар дорвитой ажил хийгээд, тодорхой амжилтанд хүрээд, ард түмнээ эрүүл орчин нөхцөлд тайван амьдрах нөхцөл бололцоогоор хангахад анхааралаа төвлөрүүлээд байна. Харин манай нийслэлийн иргэд өвөл утаанд, хавар намар нь шороо, тоос, салхинд, зунд нь цэвэрлэх байгууламжын үнэрт хордож байна даа.
Агаарын бохирдолын хувьд:
За дээ манай нийслэлийн хувьд ч өвөл бол ч мөн ч хэцүү дээ. Тэр байх ёстой норм, хэмжээ бол бүүр өнгөрсөн хэрэг. Тиймээс тоос шороог босгогч, утаа манан үүсгэгч зүйлүүдийг багасгах хэрэгтэй юм даа. Улаанбаатар хотод үүсч байгаа утааг багасах гол арга бол ердөө ард иргэдээ орон нууцчуулах явдал. Өөр ямар ч сайн арга байхгүй. Мөн шинээр зам, талбай барих зүлэг ногоо тарих хэрэгтэй. Гадаадын орнууд чинь жоохон газар байвал зүлэг ногоо тарина, эсвэл цементээр бүрээд авна. Үүнээс гадна химийн хортой, хоргүй бодис их байна.Үүнээс агаар бол их л хордож байгаа даа.
Усны бохирдолын хувьд:
Ундны усны хувьд цэвэр усныхаа эх ундрага дээр нь том том барилга бариад, туул голд загас, жараахай үхэх явдал удаа дараа гарсан нь өнөөх л бохироос үүдэлтэй. Голын ариун цэврийн бүсэд айлын хашаа хороо, орон сууцны хорооллыг бий болгосон нь газрын хөрсийг бохирдуулаад зогсохгүй хатан Туулд нөлөөлжээ. Голын ус нэг км орчим урсаад бохироо цэвэрлэдэг бол Туул голын ус 25 км зайд ч цэвэрлэгдэхгүй байгаа аж.
Нийслэлийнхний ундны усыг шинжилгээнд хамруулахад 70 хүртэл хувиар бохирдсон гэдгийг мэргэжлийн байгууллагууд тогтоожээ. Тэд 40-50 жилийн өмнөх хуучирч муудсан шугам хоолойгоор хлороор цэвэрлэгдээгүй ус иргэдийн хэрэгцээнд очиж байгаа тул бохирдохоос аргагүй гэж байсан.
Мөн гэр хорооллын айлуудын хэрэглэж байгаа ус ч сайнгүй байгааг дурдсан. Усны мэргэжилтнүүдийн зөвлөж байгаагаар цэвэр усны асуудлыг ойрын үед шийдэхгүй бол бохир уснаас үүдэлтэй өвчин олон нийтийг хамарч Туул голын загас, жараахайнд нүүрлэсэн аюул нийслэлийнхнийг түгшээж мэдэх нь ээ.
Хөрсний бохирдол:
Хөрсний бохирдол гэдэг нь газрын гадарга хөрсөнд дээр өвс ургамал ургахгүй, хог новшинд дарагдаж, шороо тоос босохыг хэлж байгаа юм. Худалч хүнд бол монгол улсын газрын гадаргыг ч одоо хуулаад дуусах нээ. Дээр нь дэлхийн дулааралаас болоод хур бороо багасаад ирэхээр өвс ногоо нь ургах нь багасаад эндээс үүдээд нийт газар нутаг маань цөлжих аюул нүүрлээд байна. За эндээс нөгөө шар шуурга үүсч байгаа юм даа. Улаанбаатар хот дотор болон ойролцоо газарт бол хөрс гэж юм байхгүй, ёстой нэг улаан элгэ гэдэг болсон доо. За тэгээд хотод дотор бий болж байгаа энэ хог, новшийг юу гэж бодож байна. Та бид харж л байгаа. Ийм бохир хөрс хүний эрүүл мэндэд ямар нөлөө үзүүлэх вэ? гэдэг нь ойлгомжтой.
Хүнсний бохирдол:
Энэ төрлийн бохирдол манай улсад харьцангуй бага байдаг байх гэж бодож байсан чинь тийм биш байна. Яагаад гэвэл засгийн газар нь "Хүнсний аюулгүй байдал"-ын жил хүртэл зарлаж байгааг бодоход. Арга ч үгүй юм даа Хятад улсад химийн бордоогоор бордож бордож ургуулдаг хүнсний төрөл бүрийн ногоог ч Улаанбаатарчууд бид ч их зохиж байна. Үүнээс гадна бордож (бордоо нь норм хэмжээ хэтэрсэн химийн бодис агуулгадаг) таргалуулсан гахай, шувуу, малын мах бас хэрэглэж байгаа. Монголчууд бид хүнсний бохирдолоос хол байх боломжтой. Өөрийн орны хөрсөнд ургуулсан хүнсний ногоо, таван хошуу малын махаа хэрэглээд байвал.
Хөдөө, хол аймгаас ирсэн жинхэнэ ориг мах ч өөр шүү. Учир нь жинхэнэ онгон байгальд ургадаг төрөл бүрийн эмийн өвс ургамал, цэцэг ногоог түүж иддэг монгол малын мах ч эм болно шүү.
Шуугианы бохирдол:
Энэ төрлийн бохирдол нь хүнд хамгийн их стресс үүсгэдэг. Стресстэй хүн өвчинд нэрвэгдэх нь амархан. Эх дэлхий маань өөрөө соронзон шуугианд өртчихсөн. Та бидний эргэн тойронд шуугиангүй нам гүм газар байна уу? Манай өрөөнд гэхэд л 4 компьютер, нэг switch ийн сэнсний дуу чимээ нийлээд бөөн шуугиан, бөөн ядаргаа үүсгэж байгаа юм даа. Хаяа switch-ээ түр унтраахад нэг сайхан амсхийж байгаа юм даа. Ажлаасаа гараад ирнэ түгжирсэн машины сигнал, моторын дуу чимээ, онгоц, галт тэрэгний дуу.
Харин манай хөдөө нутагт бол байдал өөр шүү, ёстой жинхэнэ ориг мах иднэ (цэвэр хүнс хэрэглэнэ), цэвэр агаар амьсгална, шуугиан байхгүй, хөрс харьцангуй цэвэрхэн, ус цэвэр.
Эцэст нь би судлаач биш, мэргэжлийн хүн биш, зүгээр энгийн иргэн хүн санаа бодлоо бичиж байгаа гэдгийг хэлмээр байна. Алдаа оноотой юм бичсэн байвал өршөөгөөрэй.
Thursday, March 12, 2009
Хулгай хийгээд амиа аварсан нь
Өөд хаясан чулуу өөрийн толгой дээр
Эд эзнээ танидаггүй, эрэг сүүлээ танидаггүй гэдэг хэлц үгс яаж бий болсон вэ? Эдгээр хэлц үгсийн утгыг нэгэн үлгэрээр тайлбарлан гаргасан байна. Тэр үлгэрийг нь миний бие хагас дутуу,найруулга муутай бичих шиг боллоо.Та бүхэн уучилаарай. Энэ үлгэрийг намайг жоохон байхад манай эмээ л ярьж өгч байсан шиг санагдаж байгаа юм.
Эрт урдын цагт хошуу нутгийн ард түмэнтэй нэр сайтай нэгэн ноён байжээ. Тэр ноёнд ард түмэн нь их ам сайтай юм санж. Тэгээд ноён нэгэн өдөр ,нэг сайн зурхайчаар литээ (зурхайгаа) зуруулжээ. Тэгсэн чинь тэр зурхайч нь та тэдэн насан дээрээ, тэдэн сарын тэдний өдөр таалал төгсөх юм байна гэж зуржээ.
Тэгээд ноён асуужээ. Ер нь түүнээс гарах арга зам байна уу? гэж асуужээ. Зурхайч дахин үзээд ноёны асуултанд нь хариулж дээ.
Та тэр өдрийн урд шөнө нь хулгай хийвэл амьд гарах аргатай юм байна гэж айлджээ. Тэгээд ноён энэ явдлыг ямар ч хүнд хэлэлгүй бодоод л байж дээ. Хошуу нутагтаа ийм нэр хүндтэй, тэгээд бас нас өндөр болсон ноён хүн хулгай хийнэ гэдэг ч бас хүнд ажил байна даа гэж бодоод олон жил, сар, хоног өнгөрч дээ. Тэгээд нэг мэдэхэд л нөгөө аймшигт, түгшүүрт өдөр нь болох хугацаа болчих ч дээ.
Тэгээд ноён амиа аврахын тулд хулгай хийхээс аргагүй байдалд хүрч дээ.
Ноён хамаг түшмэл, албадаа цуглуулаад та нар надад нэг маш номхон морь, эмээл хазаартай нь бэлтгээд өг гэж тушаажээ.
Түүний хамгийн дотно түшмэд нь ноёнтон минь та яах гэж байнаа, танд ямар хэрэг явдал гарваа, юуны учир морь мал бэлдүүлээд байна гэж асууцгаажээ.
Хариуд нь ноён үг дуугүй эмээл хазаартай, унаж явахад номхон морь бэлтгэ гэж зарлиг буулгажээ. Нэгэнт л ноён зарлиг буулгасан учир түшмэд үг, дуугүй морь бэлтгэх болж дээ.
Тэгээд ноён харанхуй шөнө болсон үед хүнд мэдэгдэхгүйгээр малгайнаас бусад хувцсаа сольж өмсөөд бэлдсэн номхон морийг нь унаад сэмхэн гараад явж дээ.
Тас харанхуй шөнө гэрээс гараад муу юм гэлдэрч явсаар нэг дөрөлж (хөтөл) дээр гараад иртэл нэг хүнтэй тааралджээ. Эхлээд ноён тэр хүнтэй мэнд усаа мэдэлцээд, харанхуй шөнөөр, харгуй замгүй газар чи бид юуны учир тааралдваа гээд, өөрөө тун ядмаг нэгэн болж, хэрэг зорилгоо хэлж дээ. Тэгсэн чинь нөгөө хүн нь шилийн сайн эр явж байгаад таарсан байж дээ.
Тэгээд нөгөө сайн эр чи бид хоёрын хэрэг зорилго нэг юм байна. Энэ хавьд нэг баян, зан муутай айл нэг байгаа, тэр айлаас хоёулаа нэг нэг шөлны юм авна гээд дагуулаад явж дээ.
Тэгээд гэнэт та энд хоёр морио бариад энд сууж бай, би яваад 2 хонь аваад ирнэ гээд нөгөө сайн эр явган яваад өгч дээ.
Ноён юу болдог бол доо гэж бодоод, хүлээгээд сууж байтал удсангүй нөгөө эр хоёр хонь чирсээр хүрээд ирж дээ.
Тэгээд нөгөө сайн эр хулгайлсан нэг хониныхоо хөлийг хүлж өгөөд,ноёныг моринд нь мордуулаад хонийг нь авч өгөөд, өөрөө хонио шууд аваад мордоод цааш хамт багахан газар явах болж дээ.
Тэгсэн нөгөө сайн эр гэнэт бид нар чинь амны хишиггүй улсууд юмдаа, гайгүй сайн ноёнтой юмсан, маргааш ноёноосоо салах цаг болж дээ гэж ярьж дээ.
Тэгтэл ноён, яагаад ноёноосоо салах болчихвоо гэж асуужээ?
Нөгөө сайн эр хэлж дээ, би сая хулгай хийх гээд шадар сайдын гэрийн гадуур гэтэж явтал, тэр гэрт хоёр хүн хоорондоо ярьж байна. Маргааш ноёныг айлын хүүхдийн үсний найран дээр урьж авчираад хороор найруулсан архи өгч алаад, өөрөө ноён болох тухайгаа ярьж байна гэжээ.
Үүний мэдсэн ноён, өө хайран ноён, өө хайран ноён, сайн ноён байсан юмсан гээд дуу халаг алдаад, тэр хоёр салах болж дээ. Гэтэл нөгөө сайн эр тэгээд хоёулаа дараа бие биенээ яаж олж таних вэ? Уг бие биедээ тус болж явбал зүгээр юмсандаа гэжээ.
Тэгвэл хоёулаа малгайгаа солиад өмсчих үү гэсэн саналыг ноён гаргажээ. Энэ саналыг сайн эр зөвшөөрөөд малгайгаа сольж өмсөөд хоёр хулгайгч эр салаад явжээ.
Нөгөө муу ноён авч яваа хонио мориноосоо арай унагаад алдчихсангүй, гэрийнхээ гадаа ирээд, түшмэдээ дуудаад энэ хониныг тэмдэглээд хотондоо тавь, маргааш эзэнд нь буцааж өгнө гээд, маргааш юу болохыг мэдэж авсан ноён сэтгэл амар унтаад өгч дээ.
Маргааш өдөр нь шадар сайд айлын хүүхдийн үсны найранд ноёныг урьж дээ. Уригдсан ноён ч яваад очиж, найр ч эхэлж дээ. Шадар сайд ноёндоо хадаган дээр хор хийж найруулсан жүнзтэй архиа барьж, та энэ найрыг эхлүүлж, үг хэлж, энэ хундагыг тогтоож хайрлана уу гэжээ.
Хортой гэдгийг нь мэдэж байсан ноён, жүнзтэй архийг авч сэржим өргөхөд, сэржимээс үсэрсэн архи галын тулган дээр унахад түүний төмөр нь сэт үсэрч байжээ. Тэгээд ноён уг архийг нь шадар сайд өөрт нь эргүүлээд барьж дээ. Ноёны зарлигийг зөрөх эрх байхгүй учир шадар сайд өөд хаясан чулуу өөрийн толгой дээр, эд эзнээ танидаггүй, эрэг сүүлээ танидаггүй юм байна гээд уг архийг уугаад насан өөд болж дээ.
Ингээд тэр хошуу нутгийнхан сайн ноёнтойгоо урд удаан, сайн сайхан амьдарч гэнээ.
Эд эзнээ танидаггүй, эрэг сүүлээ танидаггүй гэдэг хэлц үгс яаж бий болсон вэ? Эдгээр хэлц үгсийн утгыг нэгэн үлгэрээр тайлбарлан гаргасан байна. Тэр үлгэрийг нь миний бие хагас дутуу,найруулга муутай бичих шиг боллоо.Та бүхэн уучилаарай. Энэ үлгэрийг намайг жоохон байхад манай эмээ л ярьж өгч байсан шиг санагдаж байгаа юм.
Эрт урдын цагт хошуу нутгийн ард түмэнтэй нэр сайтай нэгэн ноён байжээ. Тэр ноёнд ард түмэн нь их ам сайтай юм санж. Тэгээд ноён нэгэн өдөр ,нэг сайн зурхайчаар литээ (зурхайгаа) зуруулжээ. Тэгсэн чинь тэр зурхайч нь та тэдэн насан дээрээ, тэдэн сарын тэдний өдөр таалал төгсөх юм байна гэж зуржээ.
Тэгээд ноён асуужээ. Ер нь түүнээс гарах арга зам байна уу? гэж асуужээ. Зурхайч дахин үзээд ноёны асуултанд нь хариулж дээ.
Та тэр өдрийн урд шөнө нь хулгай хийвэл амьд гарах аргатай юм байна гэж айлджээ. Тэгээд ноён энэ явдлыг ямар ч хүнд хэлэлгүй бодоод л байж дээ. Хошуу нутагтаа ийм нэр хүндтэй, тэгээд бас нас өндөр болсон ноён хүн хулгай хийнэ гэдэг ч бас хүнд ажил байна даа гэж бодоод олон жил, сар, хоног өнгөрч дээ. Тэгээд нэг мэдэхэд л нөгөө аймшигт, түгшүүрт өдөр нь болох хугацаа болчих ч дээ.
Тэгээд ноён амиа аврахын тулд хулгай хийхээс аргагүй байдалд хүрч дээ.
Ноён хамаг түшмэл, албадаа цуглуулаад та нар надад нэг маш номхон морь, эмээл хазаартай нь бэлтгээд өг гэж тушаажээ.
Түүний хамгийн дотно түшмэд нь ноёнтон минь та яах гэж байнаа, танд ямар хэрэг явдал гарваа, юуны учир морь мал бэлдүүлээд байна гэж асууцгаажээ.
Хариуд нь ноён үг дуугүй эмээл хазаартай, унаж явахад номхон морь бэлтгэ гэж зарлиг буулгажээ. Нэгэнт л ноён зарлиг буулгасан учир түшмэд үг, дуугүй морь бэлтгэх болж дээ.
Тэгээд ноён харанхуй шөнө болсон үед хүнд мэдэгдэхгүйгээр малгайнаас бусад хувцсаа сольж өмсөөд бэлдсэн номхон морийг нь унаад сэмхэн гараад явж дээ.
Тас харанхуй шөнө гэрээс гараад муу юм гэлдэрч явсаар нэг дөрөлж (хөтөл) дээр гараад иртэл нэг хүнтэй тааралджээ. Эхлээд ноён тэр хүнтэй мэнд усаа мэдэлцээд, харанхуй шөнөөр, харгуй замгүй газар чи бид юуны учир тааралдваа гээд, өөрөө тун ядмаг нэгэн болж, хэрэг зорилгоо хэлж дээ. Тэгсэн чинь нөгөө хүн нь шилийн сайн эр явж байгаад таарсан байж дээ.
Тэгээд нөгөө сайн эр чи бид хоёрын хэрэг зорилго нэг юм байна. Энэ хавьд нэг баян, зан муутай айл нэг байгаа, тэр айлаас хоёулаа нэг нэг шөлны юм авна гээд дагуулаад явж дээ.
Тэгээд гэнэт та энд хоёр морио бариад энд сууж бай, би яваад 2 хонь аваад ирнэ гээд нөгөө сайн эр явган яваад өгч дээ.
Ноён юу болдог бол доо гэж бодоод, хүлээгээд сууж байтал удсангүй нөгөө эр хоёр хонь чирсээр хүрээд ирж дээ.
Тэгээд нөгөө сайн эр хулгайлсан нэг хониныхоо хөлийг хүлж өгөөд,ноёныг моринд нь мордуулаад хонийг нь авч өгөөд, өөрөө хонио шууд аваад мордоод цааш хамт багахан газар явах болж дээ.
Тэгсэн нөгөө сайн эр гэнэт бид нар чинь амны хишиггүй улсууд юмдаа, гайгүй сайн ноёнтой юмсан, маргааш ноёноосоо салах цаг болж дээ гэж ярьж дээ.
Тэгтэл ноён, яагаад ноёноосоо салах болчихвоо гэж асуужээ?
Нөгөө сайн эр хэлж дээ, би сая хулгай хийх гээд шадар сайдын гэрийн гадуур гэтэж явтал, тэр гэрт хоёр хүн хоорондоо ярьж байна. Маргааш ноёныг айлын хүүхдийн үсний найран дээр урьж авчираад хороор найруулсан архи өгч алаад, өөрөө ноён болох тухайгаа ярьж байна гэжээ.
Үүний мэдсэн ноён, өө хайран ноён, өө хайран ноён, сайн ноён байсан юмсан гээд дуу халаг алдаад, тэр хоёр салах болж дээ. Гэтэл нөгөө сайн эр тэгээд хоёулаа дараа бие биенээ яаж олж таних вэ? Уг бие биедээ тус болж явбал зүгээр юмсандаа гэжээ.
Тэгвэл хоёулаа малгайгаа солиад өмсчих үү гэсэн саналыг ноён гаргажээ. Энэ саналыг сайн эр зөвшөөрөөд малгайгаа сольж өмсөөд хоёр хулгайгч эр салаад явжээ.
Нөгөө муу ноён авч яваа хонио мориноосоо арай унагаад алдчихсангүй, гэрийнхээ гадаа ирээд, түшмэдээ дуудаад энэ хониныг тэмдэглээд хотондоо тавь, маргааш эзэнд нь буцааж өгнө гээд, маргааш юу болохыг мэдэж авсан ноён сэтгэл амар унтаад өгч дээ.
Маргааш өдөр нь шадар сайд айлын хүүхдийн үсны найранд ноёныг урьж дээ. Уригдсан ноён ч яваад очиж, найр ч эхэлж дээ. Шадар сайд ноёндоо хадаган дээр хор хийж найруулсан жүнзтэй архиа барьж, та энэ найрыг эхлүүлж, үг хэлж, энэ хундагыг тогтоож хайрлана уу гэжээ.
Хортой гэдгийг нь мэдэж байсан ноён, жүнзтэй архийг авч сэржим өргөхөд, сэржимээс үсэрсэн архи галын тулган дээр унахад түүний төмөр нь сэт үсэрч байжээ. Тэгээд ноён уг архийг нь шадар сайд өөрт нь эргүүлээд барьж дээ. Ноёны зарлигийг зөрөх эрх байхгүй учир шадар сайд өөд хаясан чулуу өөрийн толгой дээр, эд эзнээ танидаггүй, эрэг сүүлээ танидаггүй юм байна гээд уг архийг уугаад насан өөд болж дээ.
Ингээд тэр хошуу нутгийнхан сайн ноёнтойгоо урд удаан, сайн сайхан амьдарч гэнээ.
Wednesday, March 11, 2009
Компьютерийн бүрэлдэхүүн хэсэг
Персонал компьютерийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд.
Орчин үеийн персонал компьютерууд маш энгийн тоног төхөөрөмжүүдээс бүрдэж, түүнийг солих ба ашиглахад их хялбар болсон. Компьютерийн техник нь хөгжлийнхөө явцад өөрийн бүрэлдэхүүн эд ангиудаа нэгтгэж хөгжисны ачаар өнөө үед түүний эд ангиудын тоо багассан. Орчин үеийн компьютерийн тоног төхөөрөмж нэг бүр хэрхэн ажилладаг, ямар бүтэц, үүрэг зориулалтэй байдаг талаар бид ярилцаж байгаа билээ. Эхний хоёр хичээлээр компьютерийн хамгийн чухал төхөөрөмжүүд болох гар, хулганы тухай ярилцсан. Энэ удаагийн хичээлээрээ тоног төхөөрөмжүүдийн тухай ерөнхийд нь товчхон танилцуулаад дараа нь хамгийн чухал хэсэг болох төв процессорын (CPU) тухай ярилцна. Энд нэг зүйл нэмж хэлэхэд PC ийн төхөөрөмжүүд нь харьцангуй бие даасан шинж чанартай байдаг. Өнөө үеийн компьютерт нийтлэг байх ёстой үндсэн тоног төхөөрөмжүүд бол:
· Motherboard (Эх хавтан)
· Processor (Процессор)
· Memory RAM (Санах ой)
· Case (Chasis) Гэр
· Power supply (Тэжээлийн блок)
· Floppy drive (Уян диски хөтлөгч)
· Hard disk (Хатуу диск)
· CD-ROM,CD-R буюу DVD-ROM хөтлөгч
· Keyboard (Гар)
· Mouse (Хулгана)
· Video card (Видео карт)
· Display (Дэлгэц)
· Sound card (Дууны карт)
· Speakers (Чанга яригч)
· Ports (Цуваа болон зэрэгцээ портууд)
Үүнээс гадна web camer, scanner, modem, microphone, flash disk гэх мэтийн төхөөрөмжүүдийг өдөр тутмын ажиллагаандаа бид нар ашиглаж байна. Одоо эдгээр тоног төхөөрөмжүүдийн тухай товчхон танилцуулья.
Motherboard (Эх хавтан)
Эх хавтан бол системийн цөм нь юм. Учир нь түүнд бүх тоног төхөөрөмжүүд холбогдоно. Мөн тэр өөрөө бүх төхөөрөмжөө хянаж удирдана. Эх хавтанууд төрөл, хэмжээ дүрсээрээ ялгаатай байдаг ч ямар ч эх хавтан доорхи хэсгүүдийг заавал агуулж байдаг.
· Процессор суулгах үүрнүүд (socket, slot)
· Процессорын тэжээлийг тогтворжуулах хэсэг
· Уг эх хавтангийн чип (chipset)
· Нэн шуурхай ойнууд (Cache memory)
· Санах ойнуудыг суулгах үүрнүүд (SIMM,DIMM sockets)
· Нэмэлт төхөөрөмжүүд суулгах үүрнүүд (Bus slots)
· Тогтмол санах ой (ROM BIOS)
· Цаг болон CMOS ийн батери
· Jumpers
· Залгуурууд (Connectors)
Оригнал Эх хавтан дээрхи микросхемүүдийг үйл ажиллагааны төрлөөр нь нэгтгэсэн хэлбэрийг Chipset гэдэг. Үнэн чанартаа бол chipset нь бас л нэг эх хавтан гэсэн үг юм. Тухайн компьютерт дэх эх хавтангийн Chipset нь бүх тоног төхөөрөмжөө хянаж зохицуулдаг. Тухайвал: Төв процёссор түүнд холбогдох орох гарах замууд, Нэн шуурхай санах ой болон шуурхай санах ойнууд, нэмж суулгадаг төхөөрөмжүүдийн гол замууд болон системийн бүх нөөцүүдийг бүгдийг нь хянаж зохицуулдаг.
Мөн chipset-ийн хамгийн гол үүрэг бол уг эх хавтангийн харектерстикийг тодорхойлж байдаг. Өөрөөр хэлбэл ямар процессор, санах ойн (RAM) багтаамж, ямар төрлийн өргөтгөлийн картууд (PCI, ISA), ямар багтаамжтай диски уг эх хавтанд таарах вэ? гэдгийг тодорхойлж байдаг гэсэн үг юм. Сүүлийн үеийн процессорууд дотор нь нэн шуурхай санах ойнууд нь хийгддэг болсон. Мөн эх хавтан дээр BIOS гэсэн тогтмол санах ой байрладаг.
Энэ нь хамгийн түрүүнд POST (Power-On Self Test) гэсэн программыг ажиллуулдаг. Дараа нь үйлдлийн системийг ачаална. Системийн бүх тохиргоог BIOS д хадгална.
Processor (Процессор)
Төв процессор бол нэг ёсондоо компьютерийн хөдөлгүүр юм. Түүнийг бас CPU (Central processor unit) гэж дууддаг. Энэ бол хамгийн чухал чип юм. Учир нь компьютер доторх мэдээллийн урсгалыг зохицуулах, арифметик, логик үйлдэл энд хийгдэнэ. Төв процессор нь дээрхи ажиллагааг гүйцэтгэхийн тулд оролт, гаралт, хадгалах төхөөрөмжүүдийг өөртөө холбон ажиллуулдаг. Орчин үеийн процессорууд нь хэдэн арван сая транзисторуудыг маш жижиг талбайд багтааж чадсан байдаг.
Төв процессор нь компьютерийн төхөөрөмжүүдийн хамгийн үнэтэй бөгөөд хамгийн жижиг төхөөрөмж юм. Сүүлийн үеийн процессоруудын үнэ буурч, ажиллах хурд улам ихэсэж, овор хэмжээ багасаж байна.
Memory (RAM) Шуурхай санах ой.
Ямарч компьютерийн нэг гол үзүүлэлт бол Memory (RAM) Шуурхай санах ой юм. Үүнийг бид RAM гэж дууддаг. Шуурхай санах ойн нь компьютерийн мэдээллийг түр хадгална. Өөрөөр хэлбэл самбар дээр бичсэн зүйлээ уншаад, дараа нь арилган дахин бичихтэй адил зарчмаар ажилладаг. Яагаад шуурхай санах ой гэсэн юм бэ? гэвэл компьютерийг ажиллаж байх хугацаанд л тэр ажилладаг. Тэгээд комьютерыг унтраахад түүнд байсан бүх мэдээлэл устаж үгүй болно. Харин тогтмол санах ойн хувьд ийм зүйл байдаггүй. Өөрөөр хэлбэл түүнд байгаа мэдээлэл устаж үгүй болдоггүй. RAM-ийг гаднаас худалдаж аваад өөрийн компьютертаа нэмэж суулгаж болно. Энэ ажиллагаа бол их энгийн байдаг.
Case (Chasis) Гэр
Компьютерийн гэр дотор түүний үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэг байрлана. Тухайвал.Эх хавтан, тэжээлийн блок, диск хөтлөгчүүд, нэмэлт картууд. Компьютерийн гэр нь ерөнхийдөө босоо, хэвтээ гэж хоёр төрлийн байдаг. Сүүлийн үеийн зарим гэрүүдийг задалж, төхөөрөмжүүдийг нэмж суулгах болон авахад их хялбархан болсон. Гэрүүд нь агаарын урсгал солилцож байх үүднээс жижиг нүхнүүдтэй байдаг. Ихэнх компьютерийн гэр нь тэжээлийн блоктойгоо хамт ирдэг.
Power supply (Тэжээлийн блок)
Тэжээлийн блок нь компьютерийн хамгийн чухал төхөөрөмжүүдийн нэг юм. Энэ нь хувьсах гүйдлийг тогтмол гүйдэл болгон компьютерт тохируулан хувиргах үүрэгтэй. Ихэнхи тэжээлийн блок нь хувьсах 110v/220v хүчдлийг 3.3 v, 5v, 12v тогтмол хүчдэл нь болгодог. Тэжээлийн блокийн хүчин чадал нь ваттаар хэмждэг. Тэжээлийн хэсэгт хөргөлтийн сэнс заавал байдаг. Энэ нь түүний элемэнтүүдийг хэт халалтаас хамгаална.
Floppy drive (Уян диски хөтлөгч)
Уян диски хөтлөгч болон диск нь персональ компьютерийн ууган төхөөрөмжүүдийн нэг юм. Уян диски хөтлөгч нь хамгийн энгийн хямдхан төхөөрөөмж нь юм. Түүний үндсэн үүрэг зориулалт уян дискнээс мэдээлэл унших, бичих зориулалттай төхөөрөмж юм. Мэдээллийг цахилгаан соронзон аргаар уян дискэнд бичдэг. Энэ төхөөрөмжийн нэрийг А,В гэж нэрлэнэ.
Сүүлийн үед CD, DVD, Flash гэсэн илүү давуу талтай дискнүүд хэрэглэж байгаа боловч уян диск хөтлөгч болон диск нь олон жил компьютерт хэрэглэгдэж ирсэн тэр байр сууриа алдаагүй л байна. Энэ диск хөтлөгч нь хуучин үйлдлийн системүүдийг компьютерт шинээр суулгах, системийн файлуудыг хадгалах, компьютерийг ажилд бэлтгэх үед их өргөн хэрэглэдэг.
Hard disk (Хатуу диск)
Хатуу диск нь компьютер дээрхи бүх программ, өгөгдлүүдийг хадгалдаг үндсэн төхөөрөмж юм. Энэ нь нэг гол дээр бэхлэгдсэн платтер гэж нэрлэгдэх хэд хэдэн нимгэн металл гадаргуу дээр мэдээллийг цахилгаан соронзонгийн аргаар бичиж хадгална.
Хатуу дискийн төхөөрөмж нь мэдээлэл бичих, унших толгойнуудтай байна. Хатуу диски нь нэг ёсондоо компьютерийн агуулах сав юм. Хатуу дискийн гол үзүүлэлт бол багтаамж юм. Энэ мөн компьютерийн гол үзүүлэлтүүдийн нэг болдог юм.
Өнөө үеийн хатуу дискүүдийн багтаамж нь хэдэн арван гигабайт (Gigabyte) болсон. Хатуу дискний тухай дараа дараагийн хичээлээр дэлгэрэнгүй гарна. Хатуу дискийг ажиллаж байхад нь түүний дохиоллын гэрэл асдаг.Та бүхэн анзаарсан байх. Компьютерийн нүүрэн талд жижиг гэрэл байнга анивчиж байдаг. Энэ үед компьютерийг гэнэт тэжээлээс салгахгүй байх хэрэгтэй.
CD-ROM,CD-R буюу DVD-ROM хөтлөгч
Эдгээр төхөөрөмжүүд мөн мэдээллийг хадгалах, зөөх зориулалттай төхөөрөмжүүд юм. Их багтаамжтай тогтмол шинжтэй мэдээллийг хадгалахад тохиромжтой юм. Тухайвал: Толь бичиг, кино, дуу гэх мэт. Сүүлийн компьютерууд бүгд CD уншдаг төхөөрөмжүүдтэй ирдэг болсон. Эхний үед түүн дээрх мэдээллийг зөвхөн уншиж ашиглаж байсан. Түүнээс биш арилгах болон дахиж бичих боломжгүй байсан. Өнөө үеийн CD, DVD нууд бол бичиж, арилгаж, уншиж болдог болсон. Энэ төрлийн дискийг ерөнхийд нь гурав хуваадаг.
· Эхний нь зөвхөн уншдаг CD,
· Хоёр дахь нь нэг удаа бичээд олон дахин уншиж ашигладаг CD,
· Сүүлийнх нь олон дахин бичиж, олон дахин арилгаж болдог CD гэж хуваагдаг.
Сүүлийн хувилбар нь хамгийн их ирээдүйтэй юм. Харин одоохондо бусад CD ийг бодвол арай илүү үнэтэй байна.
Keyboard (Гар), Mouse (Хулгана). Энэ хоёр төхөөрөмжийн тухай өмнөх хичээлүүдэд тодорхой бичсэн. Энэ 2 бол компьютерт мэдээлэл оруулдаг төхөөрөмжүүд. Бусад төхөөрөмжүүдээс гоц ялгарах зүйл гэвэл ямагт хүн компьютерттай ажиллах бүрт энэ хоёр төхөөрөмжийг заавал ашигладаг.
Video card (Видео карт)
Дэлгэц дээр бичиг, дүрс зураг гаргах үйлдлийг монитор ба видео карт хамтдаа гүйцэтгэнэ. Зарим үед видео адаптер гэж дуудна. Видео карт нь компьютерийн командыг монитор ойлгох хэлбэрт хөрвүүлнэ. Бүх төрлийн видео карт нь 4 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ.
· Video chip or chipset,
· Video RAM,
· DAC(Digital to Analog Converter),
· BIOS.
Видео чип нь дэлгэц дээр гарах мэдээллийг удирдаж видео RAM руу дамжуулах үүрэгтэй. Видео RAM нь мэдээллийг монитор руу дамжуулахын өмнө хадгалж байдаг. Видео RAM байгаа мэдээллийг DAC уншиж тоон сигналыг аналог сигнал болгон хувиргана. BIOS д түүний driver программууд байдаг.
Display (Дэлгэц)
Ихэнхи монитор нь системийн блокоос тусдаа байдаг. Түүний цахилгаан хэлхээ, эд ангиуд нь өөрийн хамгаалалтын гэрт байрладаг. Мониторд үндсэн 3 үзүүлэлт байдаг.
· Диагоналийн хэмжээ нь (diagonal size) инчээр
· Нягтрал ба тодрол (Resolution) нь цэгийн тоогоор
· Дүрс сэргээх хурд (Refresh) нь герцээр тус тус илэрхийлэгдэж байдаг.
Диагналийн хэмжээ нь ерөнхийдөө 14-21 инч байдаг. LCD мониторууд бол 11-14 инч байна. Тусгай зориулалтаар ашигладаг бага диагональтай монитор бас байдаг. Ер нь том хэмжээтэй дэлгэцтэй ажиллах нь тохиромжтой байдаг.
Тодрол ба ялгарал нь дэлгэц дээр дүрс бүтээгч өчүүхэн бага цэгүүдийн хоорондох зай юм. Энэ зай хэдий чинээ бага байна дүрс төдий чинээ сайн байдаг.
Сэргээх хурд герцээр хэмжигдэж, монитор нэг секундэд хэдэн удаа бүтэн дэлгэцийн дүрсийг сэргээж байгааг тодорхойлно. Энэ хурд өндөр байх тусам нүдэнд ядаргаа багатай байдаг. Энэ давтамж нь компьютерийн дэлгэцийн хувьд хамгийн багадаа 60 гц байдаг. Өнөө үеийн мониторууд 100 гц байгаа.
Sound card (Дууны карт)
Дууны карт нь компьютерийн дуу авиаг тод цэвэр дуугаргах зориулалттай. Энэ карт нь өргөтөлийн сууринд суулгадаг ба эх хавтантай (Onboard) хамт гэж 2 янз байдаг. Дууны картны тусламжтайгаар дуу хөгжим, яриа болон бусад дуу авиаг сонсоно. Энэ картанд хэд хэдэн оролт гаралт байдаг. Түүнд нь чанга яригч, өсгөгч, микрофон, хөгжмийн залгуур зэргийг залгадаг.
Speakers (Чанга яригч)
Дууны картаас гарах дуу авиаг сонсох үүрэгтэй. Энэ төхөөрөмжийн үндсэн үзүүлэлт нь чадал байдаг. Чанга яригч нь идэвхитэй ба идэвхигүй гэж хоёр төрлийн байдаг.
Дээрхи төхөөрөмжүүдийн талаар дараа дараагийн хичээлүүдээр арай дэлгэрэнгүй гарна. Бид үүний өмнө бидний хамгийн ойр дотно хоёр төхөөрөмжийн талаар ярилцсан. Энэ удаа бол компьютерийн амин гол сүнс нь болдог микропроцессорын тухай үзнэ.
Орчин үеийн персонал компьютерууд маш энгийн тоног төхөөрөмжүүдээс бүрдэж, түүнийг солих ба ашиглахад их хялбар болсон. Компьютерийн техник нь хөгжлийнхөө явцад өөрийн бүрэлдэхүүн эд ангиудаа нэгтгэж хөгжисны ачаар өнөө үед түүний эд ангиудын тоо багассан. Орчин үеийн компьютерийн тоног төхөөрөмж нэг бүр хэрхэн ажилладаг, ямар бүтэц, үүрэг зориулалтэй байдаг талаар бид ярилцаж байгаа билээ. Эхний хоёр хичээлээр компьютерийн хамгийн чухал төхөөрөмжүүд болох гар, хулганы тухай ярилцсан. Энэ удаагийн хичээлээрээ тоног төхөөрөмжүүдийн тухай ерөнхийд нь товчхон танилцуулаад дараа нь хамгийн чухал хэсэг болох төв процессорын (CPU) тухай ярилцна. Энд нэг зүйл нэмж хэлэхэд PC ийн төхөөрөмжүүд нь харьцангуй бие даасан шинж чанартай байдаг. Өнөө үеийн компьютерт нийтлэг байх ёстой үндсэн тоног төхөөрөмжүүд бол:
· Motherboard (Эх хавтан)
· Processor (Процессор)
· Memory RAM (Санах ой)
· Case (Chasis) Гэр
· Power supply (Тэжээлийн блок)
· Floppy drive (Уян диски хөтлөгч)
· Hard disk (Хатуу диск)
· CD-ROM,CD-R буюу DVD-ROM хөтлөгч
· Keyboard (Гар)
· Mouse (Хулгана)
· Video card (Видео карт)
· Display (Дэлгэц)
· Sound card (Дууны карт)
· Speakers (Чанга яригч)
· Ports (Цуваа болон зэрэгцээ портууд)
Үүнээс гадна web camer, scanner, modem, microphone, flash disk гэх мэтийн төхөөрөмжүүдийг өдөр тутмын ажиллагаандаа бид нар ашиглаж байна. Одоо эдгээр тоног төхөөрөмжүүдийн тухай товчхон танилцуулья.
Motherboard (Эх хавтан)
Эх хавтан бол системийн цөм нь юм. Учир нь түүнд бүх тоног төхөөрөмжүүд холбогдоно. Мөн тэр өөрөө бүх төхөөрөмжөө хянаж удирдана. Эх хавтанууд төрөл, хэмжээ дүрсээрээ ялгаатай байдаг ч ямар ч эх хавтан доорхи хэсгүүдийг заавал агуулж байдаг.
· Процессор суулгах үүрнүүд (socket, slot)
· Процессорын тэжээлийг тогтворжуулах хэсэг
· Уг эх хавтангийн чип (chipset)
· Нэн шуурхай ойнууд (Cache memory)
· Санах ойнуудыг суулгах үүрнүүд (SIMM,DIMM sockets)
· Нэмэлт төхөөрөмжүүд суулгах үүрнүүд (Bus slots)
· Тогтмол санах ой (ROM BIOS)
· Цаг болон CMOS ийн батери
· Jumpers
· Залгуурууд (Connectors)
Оригнал Эх хавтан дээрхи микросхемүүдийг үйл ажиллагааны төрлөөр нь нэгтгэсэн хэлбэрийг Chipset гэдэг. Үнэн чанартаа бол chipset нь бас л нэг эх хавтан гэсэн үг юм. Тухайн компьютерт дэх эх хавтангийн Chipset нь бүх тоног төхөөрөмжөө хянаж зохицуулдаг. Тухайвал: Төв процёссор түүнд холбогдох орох гарах замууд, Нэн шуурхай санах ой болон шуурхай санах ойнууд, нэмж суулгадаг төхөөрөмжүүдийн гол замууд болон системийн бүх нөөцүүдийг бүгдийг нь хянаж зохицуулдаг.
Мөн chipset-ийн хамгийн гол үүрэг бол уг эх хавтангийн харектерстикийг тодорхойлж байдаг. Өөрөөр хэлбэл ямар процессор, санах ойн (RAM) багтаамж, ямар төрлийн өргөтгөлийн картууд (PCI, ISA), ямар багтаамжтай диски уг эх хавтанд таарах вэ? гэдгийг тодорхойлж байдаг гэсэн үг юм. Сүүлийн үеийн процессорууд дотор нь нэн шуурхай санах ойнууд нь хийгддэг болсон. Мөн эх хавтан дээр BIOS гэсэн тогтмол санах ой байрладаг.
Энэ нь хамгийн түрүүнд POST (Power-On Self Test) гэсэн программыг ажиллуулдаг. Дараа нь үйлдлийн системийг ачаална. Системийн бүх тохиргоог BIOS д хадгална.
Processor (Процессор)
Төв процессор бол нэг ёсондоо компьютерийн хөдөлгүүр юм. Түүнийг бас CPU (Central processor unit) гэж дууддаг. Энэ бол хамгийн чухал чип юм. Учир нь компьютер доторх мэдээллийн урсгалыг зохицуулах, арифметик, логик үйлдэл энд хийгдэнэ. Төв процессор нь дээрхи ажиллагааг гүйцэтгэхийн тулд оролт, гаралт, хадгалах төхөөрөмжүүдийг өөртөө холбон ажиллуулдаг. Орчин үеийн процессорууд нь хэдэн арван сая транзисторуудыг маш жижиг талбайд багтааж чадсан байдаг.
Төв процессор нь компьютерийн төхөөрөмжүүдийн хамгийн үнэтэй бөгөөд хамгийн жижиг төхөөрөмж юм. Сүүлийн үеийн процессоруудын үнэ буурч, ажиллах хурд улам ихэсэж, овор хэмжээ багасаж байна.
Memory (RAM) Шуурхай санах ой.
Ямарч компьютерийн нэг гол үзүүлэлт бол Memory (RAM) Шуурхай санах ой юм. Үүнийг бид RAM гэж дууддаг. Шуурхай санах ойн нь компьютерийн мэдээллийг түр хадгална. Өөрөөр хэлбэл самбар дээр бичсэн зүйлээ уншаад, дараа нь арилган дахин бичихтэй адил зарчмаар ажилладаг. Яагаад шуурхай санах ой гэсэн юм бэ? гэвэл компьютерийг ажиллаж байх хугацаанд л тэр ажилладаг. Тэгээд комьютерыг унтраахад түүнд байсан бүх мэдээлэл устаж үгүй болно. Харин тогтмол санах ойн хувьд ийм зүйл байдаггүй. Өөрөөр хэлбэл түүнд байгаа мэдээлэл устаж үгүй болдоггүй. RAM-ийг гаднаас худалдаж аваад өөрийн компьютертаа нэмэж суулгаж болно. Энэ ажиллагаа бол их энгийн байдаг.
Case (Chasis) Гэр
Компьютерийн гэр дотор түүний үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэг байрлана. Тухайвал.Эх хавтан, тэжээлийн блок, диск хөтлөгчүүд, нэмэлт картууд. Компьютерийн гэр нь ерөнхийдөө босоо, хэвтээ гэж хоёр төрлийн байдаг. Сүүлийн үеийн зарим гэрүүдийг задалж, төхөөрөмжүүдийг нэмж суулгах болон авахад их хялбархан болсон. Гэрүүд нь агаарын урсгал солилцож байх үүднээс жижиг нүхнүүдтэй байдаг. Ихэнх компьютерийн гэр нь тэжээлийн блоктойгоо хамт ирдэг.
Power supply (Тэжээлийн блок)
Тэжээлийн блок нь компьютерийн хамгийн чухал төхөөрөмжүүдийн нэг юм. Энэ нь хувьсах гүйдлийг тогтмол гүйдэл болгон компьютерт тохируулан хувиргах үүрэгтэй. Ихэнхи тэжээлийн блок нь хувьсах 110v/220v хүчдлийг 3.3 v, 5v, 12v тогтмол хүчдэл нь болгодог. Тэжээлийн блокийн хүчин чадал нь ваттаар хэмждэг. Тэжээлийн хэсэгт хөргөлтийн сэнс заавал байдаг. Энэ нь түүний элемэнтүүдийг хэт халалтаас хамгаална.
Floppy drive (Уян диски хөтлөгч)
Уян диски хөтлөгч болон диск нь персональ компьютерийн ууган төхөөрөмжүүдийн нэг юм. Уян диски хөтлөгч нь хамгийн энгийн хямдхан төхөөрөөмж нь юм. Түүний үндсэн үүрэг зориулалт уян дискнээс мэдээлэл унших, бичих зориулалттай төхөөрөмж юм. Мэдээллийг цахилгаан соронзон аргаар уян дискэнд бичдэг. Энэ төхөөрөмжийн нэрийг А,В гэж нэрлэнэ.
Сүүлийн үед CD, DVD, Flash гэсэн илүү давуу талтай дискнүүд хэрэглэж байгаа боловч уян диск хөтлөгч болон диск нь олон жил компьютерт хэрэглэгдэж ирсэн тэр байр сууриа алдаагүй л байна. Энэ диск хөтлөгч нь хуучин үйлдлийн системүүдийг компьютерт шинээр суулгах, системийн файлуудыг хадгалах, компьютерийг ажилд бэлтгэх үед их өргөн хэрэглэдэг.
Hard disk (Хатуу диск)
Хатуу диск нь компьютер дээрхи бүх программ, өгөгдлүүдийг хадгалдаг үндсэн төхөөрөмж юм. Энэ нь нэг гол дээр бэхлэгдсэн платтер гэж нэрлэгдэх хэд хэдэн нимгэн металл гадаргуу дээр мэдээллийг цахилгаан соронзонгийн аргаар бичиж хадгална.
Хатуу дискийн төхөөрөмж нь мэдээлэл бичих, унших толгойнуудтай байна. Хатуу диски нь нэг ёсондоо компьютерийн агуулах сав юм. Хатуу дискийн гол үзүүлэлт бол багтаамж юм. Энэ мөн компьютерийн гол үзүүлэлтүүдийн нэг болдог юм.
Өнөө үеийн хатуу дискүүдийн багтаамж нь хэдэн арван гигабайт (Gigabyte) болсон. Хатуу дискний тухай дараа дараагийн хичээлээр дэлгэрэнгүй гарна. Хатуу дискийг ажиллаж байхад нь түүний дохиоллын гэрэл асдаг.Та бүхэн анзаарсан байх. Компьютерийн нүүрэн талд жижиг гэрэл байнга анивчиж байдаг. Энэ үед компьютерийг гэнэт тэжээлээс салгахгүй байх хэрэгтэй.
CD-ROM,CD-R буюу DVD-ROM хөтлөгч
Эдгээр төхөөрөмжүүд мөн мэдээллийг хадгалах, зөөх зориулалттай төхөөрөмжүүд юм. Их багтаамжтай тогтмол шинжтэй мэдээллийг хадгалахад тохиромжтой юм. Тухайвал: Толь бичиг, кино, дуу гэх мэт. Сүүлийн компьютерууд бүгд CD уншдаг төхөөрөмжүүдтэй ирдэг болсон. Эхний үед түүн дээрх мэдээллийг зөвхөн уншиж ашиглаж байсан. Түүнээс биш арилгах болон дахиж бичих боломжгүй байсан. Өнөө үеийн CD, DVD нууд бол бичиж, арилгаж, уншиж болдог болсон. Энэ төрлийн дискийг ерөнхийд нь гурав хуваадаг.
· Эхний нь зөвхөн уншдаг CD,
· Хоёр дахь нь нэг удаа бичээд олон дахин уншиж ашигладаг CD,
· Сүүлийнх нь олон дахин бичиж, олон дахин арилгаж болдог CD гэж хуваагдаг.
Сүүлийн хувилбар нь хамгийн их ирээдүйтэй юм. Харин одоохондо бусад CD ийг бодвол арай илүү үнэтэй байна.
Keyboard (Гар), Mouse (Хулгана). Энэ хоёр төхөөрөмжийн тухай өмнөх хичээлүүдэд тодорхой бичсэн. Энэ 2 бол компьютерт мэдээлэл оруулдаг төхөөрөмжүүд. Бусад төхөөрөмжүүдээс гоц ялгарах зүйл гэвэл ямагт хүн компьютерттай ажиллах бүрт энэ хоёр төхөөрөмжийг заавал ашигладаг.
Video card (Видео карт)
Дэлгэц дээр бичиг, дүрс зураг гаргах үйлдлийг монитор ба видео карт хамтдаа гүйцэтгэнэ. Зарим үед видео адаптер гэж дуудна. Видео карт нь компьютерийн командыг монитор ойлгох хэлбэрт хөрвүүлнэ. Бүх төрлийн видео карт нь 4 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ.
· Video chip or chipset,
· Video RAM,
· DAC(Digital to Analog Converter),
· BIOS.
Видео чип нь дэлгэц дээр гарах мэдээллийг удирдаж видео RAM руу дамжуулах үүрэгтэй. Видео RAM нь мэдээллийг монитор руу дамжуулахын өмнө хадгалж байдаг. Видео RAM байгаа мэдээллийг DAC уншиж тоон сигналыг аналог сигнал болгон хувиргана. BIOS д түүний driver программууд байдаг.
Display (Дэлгэц)
Ихэнхи монитор нь системийн блокоос тусдаа байдаг. Түүний цахилгаан хэлхээ, эд ангиуд нь өөрийн хамгаалалтын гэрт байрладаг. Мониторд үндсэн 3 үзүүлэлт байдаг.
· Диагоналийн хэмжээ нь (diagonal size) инчээр
· Нягтрал ба тодрол (Resolution) нь цэгийн тоогоор
· Дүрс сэргээх хурд (Refresh) нь герцээр тус тус илэрхийлэгдэж байдаг.
Диагналийн хэмжээ нь ерөнхийдөө 14-21 инч байдаг. LCD мониторууд бол 11-14 инч байна. Тусгай зориулалтаар ашигладаг бага диагональтай монитор бас байдаг. Ер нь том хэмжээтэй дэлгэцтэй ажиллах нь тохиромжтой байдаг.
Тодрол ба ялгарал нь дэлгэц дээр дүрс бүтээгч өчүүхэн бага цэгүүдийн хоорондох зай юм. Энэ зай хэдий чинээ бага байна дүрс төдий чинээ сайн байдаг.
Сэргээх хурд герцээр хэмжигдэж, монитор нэг секундэд хэдэн удаа бүтэн дэлгэцийн дүрсийг сэргээж байгааг тодорхойлно. Энэ хурд өндөр байх тусам нүдэнд ядаргаа багатай байдаг. Энэ давтамж нь компьютерийн дэлгэцийн хувьд хамгийн багадаа 60 гц байдаг. Өнөө үеийн мониторууд 100 гц байгаа.
Sound card (Дууны карт)
Дууны карт нь компьютерийн дуу авиаг тод цэвэр дуугаргах зориулалттай. Энэ карт нь өргөтөлийн сууринд суулгадаг ба эх хавтантай (Onboard) хамт гэж 2 янз байдаг. Дууны картны тусламжтайгаар дуу хөгжим, яриа болон бусад дуу авиаг сонсоно. Энэ картанд хэд хэдэн оролт гаралт байдаг. Түүнд нь чанга яригч, өсгөгч, микрофон, хөгжмийн залгуур зэргийг залгадаг.
Speakers (Чанга яригч)
Дууны картаас гарах дуу авиаг сонсох үүрэгтэй. Энэ төхөөрөмжийн үндсэн үзүүлэлт нь чадал байдаг. Чанга яригч нь идэвхитэй ба идэвхигүй гэж хоёр төрлийн байдаг.
Дээрхи төхөөрөмжүүдийн талаар дараа дараагийн хичээлүүдээр арай дэлгэрэнгүй гарна. Бид үүний өмнө бидний хамгийн ойр дотно хоёр төхөөрөмжийн талаар ярилцсан. Энэ удаа бол компьютерийн амин гол сүнс нь болдог микропроцессорын тухай үзнэ.
Tuesday, March 10, 2009
Блогоо гэж...
Блог гэдгийг манайхан шууд үсэглээд буулгасан гадаад үг юм байна. Уг нь манай эх хэлэнд ч үүнийг оноосон аятайхан нэр ч байгаа байх даа. Ер нь их зүгээр юм шиг санагдаж байна. Урд нь хамт ажилладаг дүү хүүгийнхээ блогийг зав гарахаар үздэг байлаа. http://ebayaraa.blogspot.com
Тэгээд өнөөдөр өөрийн блогоо нээж үзлээ. Одоо тэгээд өөрийн уншсан, үзсэн харсан юмаа бичээд баяжуулаад байна даа.
Тэгээд өнөөдөр өөрийн блогоо нээж үзлээ. Одоо тэгээд өөрийн уншсан, үзсэн харсан юмаа бичээд баяжуулаад байна даа.
Компьютерийн технологийн хөгжлийн чиг хандлага
Компьютерийн техникийн өнөө болон ирээдүйн төлөв. Компьютерийн ертөнцийн эргэн тойронд..
Компьютерийн технологийн хөгжлийн чиг хандлага.
Өнөөгийн байдал.
Өнгөрсөн 3 зуунд бол дан ганц технологи ноёрхож байсан. 18-р зуун бол механик үйлдвэрүүд ноёлж байсан. 19-р зуун бол уур болон дотоод шаталтын хөдөлгүүрийн зуун байсан.
20-р зуун техник технологийн зуун байсан. Энэ зуунд хүн төрөлхтөн мэдээллийн технологийн талаар их зүйл бүтээсэн. Тухайвал дэлхийг хэрсэн телефон сүлжээг суурлуулсан, радио телевизийг зохион бүтээсэн. Мөн хиймэл дагуул хөөргөсөн, компьютерийн үйлдвэрүүд байгуулагдаж эрчимтэй хөгжиж эхэлсэн. Ялангуяа энэ зууны сүүлийн хагасд мэдээллийг түгээх, боловсруулах, хадгалах үйл ажиллагааны хөгжил их хурдсаж хөгжсөн үе юм.
Тэгвэл 21-р зуун бол мэдээллийн зуун, хиймэл оюун ухааны зуун болно гэж эрдэмтэн мэргэд, судлаачид санал бодлоо бичицгээж байна. Учир нь 20-р зууны сүүлийн хагасаас компьютерийн шинжлэх ухаан холбооны салбартай нэгдэн ажиллах болсноор мэдээллийн технологийн салбарын хөгжлийн хурд бусад салбаруудтай харьцуулахад дэндүү хурдан хөгжиж ирсэн явдал юм. Энд гол нөлөөлөх хүчин зүйл нь компьютерийн техник, түүний сүлжээ бий болсон явдал юм. Компьютерийн сүлжээ бол хүн төрөлхтөний бүтээсэн нэг гайхамшигтай зүйл юм. Энэ сүлжээ бол ирээдүйн хөгжлийг тодорхойлно.
21-р зуунд хүн төрөлхтөний гол өрсөлдөөн бол оюун ухааны хөгжил байх болно.Тэр өрсөлдөөний гол зэвсэг, (багаж) нь бол бид бүгдийн яриад байгаа компьютер, түүний сүлжээ байх болно. Тэгэхдээ бидний өнөө үеийн хэрэглэж байгаа компьютерийн хэлбэр, хэмжээ, хүчин чадал, ажиллах программ хангамж нь эрс өөрчлөгдөнө гэдэг нь эргэлзээгүй юм.
Ингээд хүмүүсийн амьдрал, өдөр тутмын хэрэгцээнд сүүлийн дөчин жилийн дотор компьютер шиг түрэмгийлэн орж ирээд, өөрийн байр сууриа эгнэгт бэхжүүлсэн хэрэгсэл одоогоор үгүй байна.
Тийм тул компьютерийн ертөнцийн талаар ном сониноос уншсан, эрдэмтэн мэргэдээс сонссон бага сага зүйлээ та бүхэнтэйгээ хуваалцая. Би өмнө нь Мурийн хуулийн тухай өмнөх дугаарт товчхон дурьдаж байсан. Тэр хууль дахин 20 жил хүчин төгөлдөр байж чадвал 2020 он гэхэд компьютерийн хүчин чадал хүний тархины боловсруулах хүчин чадалтай эн зэрэгцэх болно. Өөрөөр хэлбэл компьютер секундэд 20.000.000 миллиард үйлдэл хийх чадвартай болно. Харин 2060 он гэхэд компьютер нь оюун ухааны хөгжлөөрөө хүн төрөлхтөнтэй нэг түвшинд зэрэгцэж очно гэж эрдэмтэн мэргэд, судлаачид тооцоолж байна.
Ингэснээр бидний киноноос үзэж харж, төсөөлөл авдаг хиймэл оюун ухаант эд эс, оюун ухаант машин, “амьд сэтгэдэг” компьютер, хүн машины гибрид зэргийг бий болгох боломжтой болно гэсэн үг юм. Гэхдээ компьютерууд өөр өөрийгөө программчладаг болоогүй цагт хүний хөдөлмөрийг хөнгөвчлөдөг багаж хэрэгсэл болон ойр дотны туслагч л байна.
Өнөөдөр 21-р зуун дөнгөж эхлээд явж байна. Энэ зууны эхнээс хүн төрлөхтөн бид 64 битээр хаягладаг процессорыг ашиглаад эхэллээ. Энэ нь 32 битийн хаяглалтаас даруй 4 тэрбум байтаар илүү байна гэсэн үг. Энэ нь компьютерийн техникийн хувьд өшөө их боломж олгож байгаа хэрэг юм. Үүний дүнд компьютер болон электрон техникийн хөгжил дэвшил, технологи маш хурдан урагшлаж байна.Тухайвал: Гурав, дөрөвдүгээрийн үеийн гар утас, шинэ үеийн илүү ухаалаг сүлжээ, утасгүй холбооны технологи гээд тоочоод байвал барахын аргагүй олон зүйл байна. Зүйрлээд хэлбэл яг л хурдан галт тэрэг шиг явж байна. Тэр галт тэргэнд сууж чадаагүй улс орон, хүн ард бол дэлхийн хөгжлөөс хол хоцрох нь тодорхой болжээ. Энэ галт тэрэгтэй хамт хоцрохгүй явахын тулд бидэнд мэдлэг боловсрол хамгийн чухал нь юм. Тухайвал Англи хэл, компьютер, техник зүйн мэдлэг чадвар хамгаас чухал хэрэгтэй. Өнөөдөр электрон засаглал, электрон худалдаа, элетрон хувцас, электрон дэлгүүр, электрон сургууль, электрон номын сан, электрон эмнэлэг, электрон манаач гэх мэт. Энэ болгоны цаана бидний яриад байгаа компьютерууд, шинэ үеийн сүлжээнүүд байгаа юм.
Ирээдүйд:
Бид одоо ширээн дээрээ харж байгаа компьютер төхөөрөмжүүдээ халаасандаа хийж явах нь ердийн зүйл болно. PC компьютерууд нь биокомпьютер, оптик компьютер, квант компьютер буюу илүү хүчирхэг микрокомпьютерууд, төхөөрөмжүүдээр солигдох нь эргэлзээгүй юм.
Одоо ч бид нар аль хэзээний ширээний PC шиг хүчирхэг микрокомпьютерүүдийг ашиглаад эхэлсэн. Өөрөөр хэлбэл компьютерийг орлож чадах маш жижигхэн электрон төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл бидний ажил алба, гэр оронд элбэг хэрэглэгдэх хандлагатай болоод байна.
Өнөөдөр өндөр хөгжилтэй орнууд компьютержсан хувцас тухай ярьж мөн аль хэдийнээ амьдрал ахуйдаа хэрэглээд эхэлсэн. Өөрийнхөө жин, амьсгалын тоо, даралтыг мэдэрдэг цамц өмсчихөөд явж байх цаг тун ойрхон болж байна. Манай улсад ч энэ хувцас хунар, хөнжил гудас тун удахгүй орж ирж хэрэглээ болох нь гарцаагүй юмаа.
Ер бусын үйл ажиллагаатай жижиг электрон хэрэгслүүдийг хаа саагүй хэрэглэх болж байгааг бид мэдэж байгаа, энэ бүгдийн цаана бидний яриад байгаа компьютер байгаа гэж ойлгож болно.
Бидны өдөр тутмын амьдралд ухаалаг “туслагч” электрон төхөөрөмжүүд хаа сайгүй тааралдаж, үүрэг даалгаварыг үг дуугүй биелүүлж байх болно.
Тун удахгүй гар хулгана байхгүй компьютеруудтай бид дуу хоолой болон гар бичмэлээр харьцах болно.
Үүнээс гадна дан ганц компьютер тийм их хүчирхэг байж чадахгүй юм. Түүнийг хамгийн хүчирхэг харилцааны хэрэгсэл болгодог гол зүйл бол түний сүлжээ юм.
Компьютерийн шинжлэх ухаан холбооны салбартай нэгдэн нийлсэн үйл ажиллагаа нь техник технологийн хөгжлийг эрс хурдасгасан. Компьютерийн сүлжээ гэдэг бол үнэхээр гайхалтай сүлжээ юм.
Компьютерийн технологийн хөгжлийн чиг хандлага.
Өнөөгийн байдал.
Өнгөрсөн 3 зуунд бол дан ганц технологи ноёрхож байсан. 18-р зуун бол механик үйлдвэрүүд ноёлж байсан. 19-р зуун бол уур болон дотоод шаталтын хөдөлгүүрийн зуун байсан.
20-р зуун техник технологийн зуун байсан. Энэ зуунд хүн төрөлхтөн мэдээллийн технологийн талаар их зүйл бүтээсэн. Тухайвал дэлхийг хэрсэн телефон сүлжээг суурлуулсан, радио телевизийг зохион бүтээсэн. Мөн хиймэл дагуул хөөргөсөн, компьютерийн үйлдвэрүүд байгуулагдаж эрчимтэй хөгжиж эхэлсэн. Ялангуяа энэ зууны сүүлийн хагасд мэдээллийг түгээх, боловсруулах, хадгалах үйл ажиллагааны хөгжил их хурдсаж хөгжсөн үе юм.
Тэгвэл 21-р зуун бол мэдээллийн зуун, хиймэл оюун ухааны зуун болно гэж эрдэмтэн мэргэд, судлаачид санал бодлоо бичицгээж байна. Учир нь 20-р зууны сүүлийн хагасаас компьютерийн шинжлэх ухаан холбооны салбартай нэгдэн ажиллах болсноор мэдээллийн технологийн салбарын хөгжлийн хурд бусад салбаруудтай харьцуулахад дэндүү хурдан хөгжиж ирсэн явдал юм. Энд гол нөлөөлөх хүчин зүйл нь компьютерийн техник, түүний сүлжээ бий болсон явдал юм. Компьютерийн сүлжээ бол хүн төрөлхтөний бүтээсэн нэг гайхамшигтай зүйл юм. Энэ сүлжээ бол ирээдүйн хөгжлийг тодорхойлно.
21-р зуунд хүн төрөлхтөний гол өрсөлдөөн бол оюун ухааны хөгжил байх болно.Тэр өрсөлдөөний гол зэвсэг, (багаж) нь бол бид бүгдийн яриад байгаа компьютер, түүний сүлжээ байх болно. Тэгэхдээ бидний өнөө үеийн хэрэглэж байгаа компьютерийн хэлбэр, хэмжээ, хүчин чадал, ажиллах программ хангамж нь эрс өөрчлөгдөнө гэдэг нь эргэлзээгүй юм.
Ингээд хүмүүсийн амьдрал, өдөр тутмын хэрэгцээнд сүүлийн дөчин жилийн дотор компьютер шиг түрэмгийлэн орж ирээд, өөрийн байр сууриа эгнэгт бэхжүүлсэн хэрэгсэл одоогоор үгүй байна.
Тийм тул компьютерийн ертөнцийн талаар ном сониноос уншсан, эрдэмтэн мэргэдээс сонссон бага сага зүйлээ та бүхэнтэйгээ хуваалцая. Би өмнө нь Мурийн хуулийн тухай өмнөх дугаарт товчхон дурьдаж байсан. Тэр хууль дахин 20 жил хүчин төгөлдөр байж чадвал 2020 он гэхэд компьютерийн хүчин чадал хүний тархины боловсруулах хүчин чадалтай эн зэрэгцэх болно. Өөрөөр хэлбэл компьютер секундэд 20.000.000 миллиард үйлдэл хийх чадвартай болно. Харин 2060 он гэхэд компьютер нь оюун ухааны хөгжлөөрөө хүн төрөлхтөнтэй нэг түвшинд зэрэгцэж очно гэж эрдэмтэн мэргэд, судлаачид тооцоолж байна.
Ингэснээр бидний киноноос үзэж харж, төсөөлөл авдаг хиймэл оюун ухаант эд эс, оюун ухаант машин, “амьд сэтгэдэг” компьютер, хүн машины гибрид зэргийг бий болгох боломжтой болно гэсэн үг юм. Гэхдээ компьютерууд өөр өөрийгөө программчладаг болоогүй цагт хүний хөдөлмөрийг хөнгөвчлөдөг багаж хэрэгсэл болон ойр дотны туслагч л байна.
Өнөөдөр 21-р зуун дөнгөж эхлээд явж байна. Энэ зууны эхнээс хүн төрлөхтөн бид 64 битээр хаягладаг процессорыг ашиглаад эхэллээ. Энэ нь 32 битийн хаяглалтаас даруй 4 тэрбум байтаар илүү байна гэсэн үг. Энэ нь компьютерийн техникийн хувьд өшөө их боломж олгож байгаа хэрэг юм. Үүний дүнд компьютер болон электрон техникийн хөгжил дэвшил, технологи маш хурдан урагшлаж байна.Тухайвал: Гурав, дөрөвдүгээрийн үеийн гар утас, шинэ үеийн илүү ухаалаг сүлжээ, утасгүй холбооны технологи гээд тоочоод байвал барахын аргагүй олон зүйл байна. Зүйрлээд хэлбэл яг л хурдан галт тэрэг шиг явж байна. Тэр галт тэргэнд сууж чадаагүй улс орон, хүн ард бол дэлхийн хөгжлөөс хол хоцрох нь тодорхой болжээ. Энэ галт тэрэгтэй хамт хоцрохгүй явахын тулд бидэнд мэдлэг боловсрол хамгийн чухал нь юм. Тухайвал Англи хэл, компьютер, техник зүйн мэдлэг чадвар хамгаас чухал хэрэгтэй. Өнөөдөр электрон засаглал, электрон худалдаа, элетрон хувцас, электрон дэлгүүр, электрон сургууль, электрон номын сан, электрон эмнэлэг, электрон манаач гэх мэт. Энэ болгоны цаана бидний яриад байгаа компьютерууд, шинэ үеийн сүлжээнүүд байгаа юм.
Ирээдүйд:
Бид одоо ширээн дээрээ харж байгаа компьютер төхөөрөмжүүдээ халаасандаа хийж явах нь ердийн зүйл болно. PC компьютерууд нь биокомпьютер, оптик компьютер, квант компьютер буюу илүү хүчирхэг микрокомпьютерууд, төхөөрөмжүүдээр солигдох нь эргэлзээгүй юм.
Одоо ч бид нар аль хэзээний ширээний PC шиг хүчирхэг микрокомпьютерүүдийг ашиглаад эхэлсэн. Өөрөөр хэлбэл компьютерийг орлож чадах маш жижигхэн электрон төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл бидний ажил алба, гэр оронд элбэг хэрэглэгдэх хандлагатай болоод байна.
Өнөөдөр өндөр хөгжилтэй орнууд компьютержсан хувцас тухай ярьж мөн аль хэдийнээ амьдрал ахуйдаа хэрэглээд эхэлсэн. Өөрийнхөө жин, амьсгалын тоо, даралтыг мэдэрдэг цамц өмсчихөөд явж байх цаг тун ойрхон болж байна. Манай улсад ч энэ хувцас хунар, хөнжил гудас тун удахгүй орж ирж хэрэглээ болох нь гарцаагүй юмаа.
Ер бусын үйл ажиллагаатай жижиг электрон хэрэгслүүдийг хаа саагүй хэрэглэх болж байгааг бид мэдэж байгаа, энэ бүгдийн цаана бидний яриад байгаа компьютер байгаа гэж ойлгож болно.
Бидны өдөр тутмын амьдралд ухаалаг “туслагч” электрон төхөөрөмжүүд хаа сайгүй тааралдаж, үүрэг даалгаварыг үг дуугүй биелүүлж байх болно.
Тун удахгүй гар хулгана байхгүй компьютеруудтай бид дуу хоолой болон гар бичмэлээр харьцах болно.
Үүнээс гадна дан ганц компьютер тийм их хүчирхэг байж чадахгүй юм. Түүнийг хамгийн хүчирхэг харилцааны хэрэгсэл болгодог гол зүйл бол түний сүлжээ юм.
Компьютерийн шинжлэх ухаан холбооны салбартай нэгдэн нийлсэн үйл ажиллагаа нь техник технологийн хөгжлийг эрс хурдасгасан. Компьютерийн сүлжээ гэдэг бол үнэхээр гайхалтай сүлжээ юм.
Subscribe to:
Posts (Atom)