АРВАН ЕСДҮГЭЭР ЗҮЙЛ

АРВАН ЕСДҮГЭЭР ЗҮЙЛ

Ганц хөвгүүнээ эрх дураар нь өсгөсөн эзэн хааны нэгэн баян түшмэл байжээ. Гэтэл хөвгүүн нь гадуур дотуур дэмий л зугаачиж яваад галзуу нохойнд зуулгажээ. Эцэг эх, ураг төрлүүд нь ихэд айж цочин сандрав бололтой. Тэндээс их холгүй газар оршин суудаг сайн оточ байдгийг эцэг нь мэддэг юмсанжээ. Иймээс оточийнд очиж хүүгийг минь галзуурахгүй байх арга зүй юу байна мэргэн оточ минь гэж сөгдөн гуйв.

Оточ аль сарын хэдний өдөр ямар зүстэй нохой зуув гэж асуув. Эцэг түшмэл бүрнээ өгүүлвээс: Оточ чи намайг бүү залхаагаач. Нохой сарын нохой өдөр улаан хоншоортой цагаан буюу шар нохой зуусныг галзуугийн хорыг арилгахуйд отчийн хаан бэрхийн аймагт номложээ. Би үүнийг үл чадна хэмээв.

Түшмэл маань бүр ч цөхөрч би үнэн сэтгэлээсээ газар усны эздийг шүтэн тахисаар явлаа. Гэтэл үүргэн дээрээ дэвтэр залсан өвгөн замд тааралдаж түшмэл түүнтэй золгож мэнд усаа мэдэлцээд түшмэл хэрэг зоригоо хэлж учирлаваа.

Иймд та аливаа олон харш гэмүүдийг бүртгэн анагаасан биз ээ. Тохиолдсон галзуу нохой зуусны гэм хорыг арилгахын арга зам ухааныг сонсож мэдсэн, анагаасан бол сэтгэл харамгүй айлдана уу? хэмээсэнд евгөн ийнхүү өгүүлэв: Ноён минь ээ.

Ийм зовлонг арилгахыг хүсвээс Билгийн чанад хязгаар хүрсэн /Очироор огтлогч/ судрыг үнэнхүү шүтэж хутаг гуйваас түүнд үл туслах үйл гэж нэгээхэн ч байхгүй юм даа. Тэр түүнийг магад чадна гэжээ. Гэтэл түшмэл бүхнийг чадах тийм сайн шидтэй ном бий атал үүрэг үүрч газар газар гуйланчлан явахын хэрэг тань юусан билээ? хэмээсэнд өвгөн зүйрлэвээс хуртай газар тариалан тариваас үл ургах түүнчлэн төрөл тэргүүлэшгүйгээс эдүүгээ хүртэл үйлдсэн нүгэл хилэнц арилваас хэдийгээр хишиг хутаг гуйвч өлзий хутаг үл оршино.

Нүгэл хилэнц арилваас гуйсан ч эс гуйсан ч буян өөрөө хурах бөлгөө. Тиймийн тул би нүгэл хилэнцээ арилгахын төлөө наминчлан залбирч үхэл хэзээ ирэхийг хүлээж явна. Ертөнцийн өчүүхэн үйлийг ашдын сайн явдлаар арилгаж болноо хэмээв.

Үүнд түшмэл нүгэл хилэнц эс арилваас өлзий хутаг үл орших бөгөөтөл галзуу нохойд зуулгасан тэр хөвгүүний гэм эс арилбал тэр гэмийг арилгаж болох болов уу гэсэнд өвгөн: Ай даа түшмэл минь. Чи дээдийн номыг мэдэхгүй ертөнцөд итгэж амтшин маасайсан чинь энэ ба хойтын газар нутгийг мэдэхгүй согтсон хүн шиг байна.

Чи ихэмсэглэхээ түр зогсоод миний үгийг сонс. Наян найман муу ёр, гурван зуун жаран зэтгэр, найман бэрх халдвар тэргүүтэн үндэсний үйл бус, тиймийн тул би өгүүлж байгаа болой. Ялангуяа /Очироор огтлогч/ судар аливаа муу үйлийн ухааныг онож арилгах бөгөөд үүнийг итгэж шүтвээс аль ч орноо одсон амгалан байх болой.

Ай түшмэл минь. Би бээр чалчаадаа ингэж хэлж байгаа бус чиний асуусны хариуд хэлж байна. Харин явдалд чинь түр саад болов гээд өвгөн явахаар завдав.

Гэтэл түшмэл өвгөн чамайг цэнсэн бус уурхай юугаа эс нээвээс зоорио үл авна гэж хэлдэг. Түүнчлэн эс мэдсэнийхээ утгыг эс асууваас үл мэдэхийн тул болой. Тэр хордсон хүн бол миний хөвгүүн билээ. Та миний гэрт морилж очно уу хөвгүүнд минь туслахын аргыг эрье гэж гуйв. Очих зорчихын зам муруйж гажуудваас түүнийг би даанч ачлалсугай гэсэнд өвгөн: Хааны санд агуулсан тавин лан алт адгийн танхай гуйланчийн гар дээр атгасан тавин лангийн алт хоёрын аль нь илүү үнэтэй вэ? Гэв. Үүнд ялгалгүй биз ээ. Үхэр чихрийн амт үл мэднэ гэгчээр намайг ном мэдэхгүй гэж хэлж байгаа биз ээ. Би дээдийн номонд хоёр сэтгэл үл төрүүлнэ гэсэнд өвгөн тэднийд морилж очиж /Очироор огтлогчийг/ уншиж хөвгүүнийг ариун номоор адислав.

Тэр цагт тэрхүү нохойд зуугтсан хүн ба адгуус мал цөм галзуурч үхжээ. Харин ганцхан түшмэлийн хөвгүүн эс галзуурсанд уг хошууны хаан тэргүүтэн хамаг ард нь /Очироор огтлогчийн/ аугаа хүчийг илэрхий мэдээд сүм хийд барьж /Очироор огтлогчийн/ хурал ном байгуулав.

Үүнээс хойш аливаа халдварт өвчний сураг тасарч эдүүгээ ч олонд өлзийгөө өгсөн энэ хийд тухайн орны аль нэгэн өнцөг буланд бий бизээ.